An lever tanow gen Timmy Tòbm

Mmm Nag ew an keth letherednieth.

En termyn pell alebma thera trigys en castel brâs, nebun arlòth. E'n castel thera rom lenwys gen levrow; levrow nowydh ha levrow coth ha üdn lever pur danow o scrifys en tavas coth, scant na oya den vyth. Na oya an arlòdh dh'y redya naneyl.

Üdn jorna bagas a scoloryon ha tüs für a vednas dhor an arlòdh, alja anjei gweles an lever tanow na bès an arlòdh o crowsak drefen nag era meur a omweloryon (visitors) o tos dhe'n castel. Ev a venja cawas an mòna, sür. Ev a sayas dhe dhynya an bobel gen withelonegow ha tigers ha cowboys ha whath ha war an diwedh ev a bernas bagas a simes. E venja an park dhe seweny vel aventur ha'n simes a via ster a'n exposicyon a era o(w) para rag an hav. Orlenna, pa wrüg an düs whilas y gübmyas rag mires ort an lever, an arlòdh a vargydnyas, "Gwrewgh desky an simes ma dhe clappya ha my a vedn rei an lever dhewgh dhe dhrei tre," medh ev.

"Pana sort a vargen ew hedna?" medh an kensa den für.

"Martesen nei dal dos arta pa vo dhe'n arlòdh bonojedh gwell," medh an nessa den.

"Bès martesen, ha nag erom o(w) leverel moy vel martesen," medh tryja den, "nei alja desky dhe'n simes-ma clappya."

Covyn Richat Gendall 10

HMS Rodney, 1940. Ma an marners ow kemeres pel 16-misva a-bera e'n gorhel.

Òbma, thera nei ow pejya gen covyon Richat Gendall a'y dermyn e'n Morlû Riel. Ma va whath e'n gorhel HMS Offa :

...Peder trûwedhek, gorherys y vejeth a murfellow*, mab rowler üdn trosor* en Fowedh. Moy diwedhes ev a veu gweskys gen darn shrapnel, ha cawas y ankow.

Part agan diwty a veu mos a-les e'n termyn an nos ha golyas bedn  submarînys.* Üdn treveth, pa thera nei ow pantyl* a-dro e'n Cülvorr* Otranto, submarîn a veu decernys. Nei a wras tro wor y helhy ha wrüg gara (gasa) nebes bobmys dadn dowr. Pubonan anodhans a wrüg dhe'n destier kerna (krena)! Era oyl war vejeth an dowr, era pò nag era ? Dhesempias, darbar an lew wrüg fyllel ha nei a dhallathas mos en dro en gwil crân* ledan, heb gallos lewa en vas. E'n gwelha pres, na veu drog diwedh dhe hebma; na veu sight an escar, ha whare an ynjinoryon a gavas fatla owna an fowt.

Ken dever (RG dewar) era dhe nei veu dos nes dhe alsow Sicily hag Italy e'n termyn an nos ha dowstya daffer an escar. E veu hebma (y feu hemma) puppres heb drog veth dhe gan honan nei; wir, 'dal Otranto jei wrüg tedna waren nei bès an pelednow a wrüg fillal dhe gan drehedhes.

Termyn an trial bedn Italy, en Reggio, war bes an troos an pow, nei a ve settys en cres, tredh an tir ha'n dhew hujeth lester batal, Rodney (e'n foto) ha Nelson, a'n jeva pubonan trei thour a gòdnys 16-misva, gen pajer gòdn en ketep tour. Pa wrüga nei danon (danvon) gan pelyow bian dhor telher lowr nes dhe'n als, an dhew lester-ma wrüg tedna dres gan pedn. En mires 'mann (yn bann), my alja, rag còtt teken, decernya skej an pelyow ow tremena e'n ebòrn, nena gweles anjei dhe dartha leb wrügans londya...

Geryow: Ma RG ow ûsya 'trosor' òbma rag 'bank'. Ma radn ow leverel 'arhanty'; Ma murfel ow menya 'freckle' e'n Sowsnek a vedha cowsys en Kernow kens; golyas = 'to keep watch'; Ma lies ger aral rag submarîn, avel sedhlester ha lester-dadn-vor, ha whath; cülvorr (cülfordh) 'strait'; destrier 'destroyer'; crân 'circle' - dhort henwyn telher.
En radn-ma, ma chânjys genam nebes geryow na vo re gales y redya. Piwa benag a venja gweles an kensa vercyon a ell y gawas war f. 156 an lever Tavas a Ragadazow, scrifys gen Richat Gendall y honan.

An maw war an treth

Gorhel kethyon gen J.M.W. Turner.

Ena, ema puppres treth gwydn ha ledan tredh carygy garow, saw an jedh-na, pa wrüg wharvos an dra, etho loos an mor en dadn ebron dewal gorherys. Thera dew dhen coth ow nessa dhe'n mor, gwiskys, pedn ha troos, warbydn an awel yeyn ha rew an mettin Whevrel-na - ha maw magata, pemthek bloodh, maga hir ha moon avel gwelen, scubellek y vlew. Tho gwiskys avel pescador bohojek ewedh: lavrek poos, hevys cannos ha cota stanch, treylyes y vond-codna warbydn an gwyns tydn. Medh an behatna a'n düs coth, “Mirowgh, ma neppeth ena, hons e'n dowr. Pandr'ewa?”

“Pele ma va, Eddy? Na wela vy badna,” medh y gila, a vedha gelwys Tobmas.

“'Nos, ma neppeth ow qwaya.” Ha treylya gans hedna dhe'n maw, emedh, “Ke dhe weles, Oliver, ow whegol,” ha'n diwettha-ma, kettoth ha'n ger, a skyndnas an treth avel gaver wyls dhe'n mor, lebma thera an dra ow terlebmel e'n todnow gwav, whath re bell rag hedhes y dhorn dhedhy. Tho shap dû en tewlder loos an dowr, roha marow martesen, calamajina, po tabm cannos. Oliver a dowlas men - bilien wydn - heb gwil traveth dhedhy, bes speis woja hedna, na whath, an maw a'n kensenjas pur uskis heb glebya y dreys. Tho hatt brâs, deber-dowr ledan, stanch bedn an glaw, heb mar, bes lebmyn leun a dhowr-sal ha poos. Plesys gen y bris ha lowen gen y ober codnyk, ev a'n disqwedhas dhe'n dhew dhen coth, “Otta va geno whei, ow owntres, mirowgh, hatt brâs, heb nabm na sqward, na perhen naneyl war an tabm dor-ma a venja y worra dro dh'y bedn pò nag ew my ow honan.”

“Nag eus.” medh Eddy, “Gellys pell ew y berhen kens dhe'n mor, po na veu beudhys a-dhiwedhes gen an hager-awel,” ha y goweth a junyas, “Nag o den an costys-ma, me a hevel. Thew hedna hatt gwicor rych, gwres en Londres pò Pow an Flemen, an eyl po y gila, pò nag oma myskemerys. Mirowgh fatel veu trehys ha shapys glan, ha(g) òbma a-jei dhe'n band ma telher leb era settys pluven. Nag üjy an varchons en Falmeth ow qwisca ga fednow crehy endelha !”

Ha gans hedna, medh Tobmas, “Deun pelha, sos, piw a wor pandra eus dhe vos kevys whath pa veu kellys hebma mar diwedhes.”

Ha nag o anjei gellys pell pa wrüssons dallath gweles scòbmow ha prednyer, ha browjyon a bub ehen a ginda, scattrys òbma hag ena war an treth keffres hag e'n dowr - m'alja bos convedhys, heb bern, a veu kellys gorhel brâs e'n nôs ha'njei ow còsca. Thera anjei ow kerdhes, an trei anodhans warbarth, tûa sawan lebma vedha kevys scòbmow cünys rag an oles terweythyow. Thew Oliver yonk a welas an corf ena, ha gen galow còtt ha lebm thera ow resek di avel milgy, ha'n dhew dhen coth ow kerdhes scaffa galjons war y lergh. Nag o anjei devedhys dhodho whath, pa wrüg an maw tedna an corf mes a'n dowr bas dre y dhew üfern.

“Nag ewa marow. Mirowgh, ma va anella whath. My a glowas y golon ewedh.”

Ha bew o, pur wir. Tho maw yonk, a oos gen Oliver, ha dû o y grohan nodh warbydn remenat y hevys gwydn sqwardyes. Ort y dâl eth era goos rüdh ow tivera dhort goly. Qwyck ha dison, an dhew dhen coth a'n kemeras yntredhans, scoodh-ha-scoodh, ha mos ganso dhe bedn an porth lebma thera an als isel ow profya goscotter rag an gwyns. Eddy a rutyas keyn an anfujik gen manek grohen davas ha scon e tallathas pâsa ha strechya y lithyow.

Lebmyn merkyowgh òbma, nag o an kensa termyn a veu gwelys Afrycan gen tüs an porth rag mos ha dos reb an mor ha'n als dhe beskecha ha gwertha warow aga forth bian, i a wely marners dhort powyow pell. Whath pelha ages hedna ewedh, thera tüs et aga mesk a veu gellys a-les ganjons en gorholyon brâs - dhe'n trevow nowydh en America ha'n marhajow en Ejyp ha Turky ha pelha. Terweythyow e vedha gwelys kethyon presonys avel lodnow e'n gorholyon a dremena e'n Chanel ewedh, rag thera an hager-kenwerth ow cressya, bledhen war vledhen. En Falmeth e vedha gwelys marners frank dhort Gyny war an cayys keffres ha kedhyon a veu sesyes dhort an hager-varchons gen an Lû Lestry Riel dhe wül tüs mor et aga gorholyon. Lies e vedha kemerys Kernowyon a'ga scathow e'n keth maner ewedh.

“Tho heb dowt gorhel Gyny a veu kellys.” medh Oliver. “Ma lies anodhans ow tremena lebmyn ha'n blas ew euthyk.”

An bescadoryon a'n velyas ena gen cota Oliver ha y dhon endelha bys e'n dre – dewdhek chei üvel gen leur hern ha vorn bara ort pedn cons garow. War an cons, thera trei scath hern, na moy avel hedna, ha whyns rag ga halya mes a'n dowr. Nag o pell terebo oll an company dhe vos sedhys derag an tan tobm era en oles an brassa chei. Thera Elisabeth, gwreg Eddy, ow whilas dillas dhe wisca an den yonk e'n sorn leb era ga gwely, ha thera sawarn cowl conin ow lenel an rom bian. An gentrevogyon oll a dhedh rag gweles an estren ewedh ha lenwys o an chei a bobel. Thew onan an re-ma a dhros an yeyn-nowodhow e veu kellys an Bridgewater Maid dhort Gwlas an Hav gen keniver onan, keffres marners ha kedhyon.

Hanter owr wòja hedna, pa wrug an maw egery y lagajow ha gweles an düs era ort y senjy ha y wisca, e veu own, saw Eddy, heb hedhy, a wòrras y dhorn warnodho, leverel der vaner cosel, “Na borth dowt. Nag eus den veth e'n chei-ma a vedn gwil drog dhis. Mesk cowetha eth osta òbma,” ha'n den anketh a veu didhiwys gans hedna. Eddy a lavaras y hanow ha henwyn pub hüny era ena et aga disqwedhes gen y ves, ha'njei a dhescas an Afrycan dhe vos henwys Adisa. “Nibo ni Mo ?” e medh et y davas y honan, ha Eddy, a dhismigyas y borpos ha gorryby, “En Kernow osta.”

“E dupe.” a worrebas Adisa ha'njei a gonvedhas heb pon dr'o hedna durdala dhewgh whei.

Teyr bledhen, tho trigys Adisa e'n dre. Pub dedh thera ow mos dhe vin an dowr dhe omwolghy y honan, treys ha diwla, ken prevedh pyjy dhe Dhuw, ha'n bobel a wrüg convedhes dr'o an keth Duw era anjei gordhy dhodho an Sül. Tho den yonk abyl a venja gweres dh'y salvoryon dendyl peth an bes kens es bos begh ragt'anjei. Pa wrüg mos gen Oliver dhe'n porth, an kensa pres, e tisqwedhas fatel woya dhe owna rosow ha gweres dhe'n düs lanchya ga scathow ha ga halya war an cons arta. Tho spladn dr'o mab an als ha'n mor o ûsyes dhe'n whel. Hedna a veu afydhys ha prevys dhodhans moy diwedhes pa gemeras tabm glow predn rag tedna scathow y wlas war lehen kyllas. Ev a dhescas Kernôwek gen wharth ha plesour. “Ev a wor moy a gan tavas vel an bobel eus en Falmouth lebmyn,” medh onan an benenes gen hanas skith.

Pa thera diwedh dhe'n tryjya bledhen - awos caradowder y gowetha nowydh - etho spladn na venja triga na velha bès e venja mos tre dh'y bow y honan dhe whilas y vabm, y drei vroder ha y hor yonk. Rag hedna, üdn mettin a-vres, mis Me, Eddy eth ganjo a-dhor an porth bian dhe'n dreveglos. Ena e vargidnyas gen tiek era ow mos dhe Falmeth gen y gert brâs ha y ohen rag gwertha barlys ha gwaneth ha perna kebmys a via othom dhodho e'n varhas. Ena, tho war aga thowl omgussülya gen an meur-lettrys Mester Enys – den jentyl lel – era dhodho gorholyon ha meur a allos e'n pow. Moy avel hedna, thera va danon y worholyon dhe Gyny gen padnow Marok. An peth o dh'y les hons o owr ha dans olifans ha cas o ganjo an trâd dû. Eddy a veu dhe'n mor gen sira Enys ha rag hedna thera colm crev yntredhans.

Pa wrüssons dos dhe Falmeth, an tiek a gowsas dhe Eddy, leverel, “Kebmer with òbma, coweth. Ma radn en toll-ma hedhyw a venja sesya an den yonk-ma rag dh'y wertha dhe'n hager Corker.” Tho cussül stowt, heb dowt a'n dra rag tho Corker an marchont dhort Wordhen era ow tanon y worholyon dhort Breten Veur ha Marok dhe berna kedhyon en Gyny. Tho lowr acontys moy crowel avel onan vytholl an varchons Gyny ha moy avlethys. Rag hedna, Eddy a senjas Adisa ogas dhodho ha'n dhew dhen, yonk ha coth, a eth cosel ha wheg reb an stretys ydn dhe'n porth. Thera Enys ena. Ev a dhegemeras Eddy y dhiwvregh a-les, “Otta chy genen arta, Eddy Pender, pele veu chy mar bell? Ha piw ew hebma a welama genes, my a'th pes?”

“Thew hebma Adisa, neb a veu gerys hanter beudhys war an treth teyr bledhen a-lebma wòja collva an gorhel Gyny, Bridgewater Maid. Lebmyn e venja mos tûa tre dh'y vabm et y bow y honan, rag ma own dhodho na vedh hei saw warbydn an ladòrn tüs ha'n drogwesyon erol eus ganjons.”

Ha treyla dhe Adisa dhe gemeres y dhorn, emedh Enys, “Mar kellama gweres dhis gans hedna, my a'n gwra dhe'm plegadow. Lavar dhebm, pana whel ellesta gwil en gorhel?”

Tho Eddy a worrebas et y le: “Pescader diogel ewa a wor dhe revya ha golya ha halya lovonow gwell avel brâssa radn gan mebyon nei. Ev a wor dhe wül colmow teg ha plethy fün, magata. Devnydh marner abyl ew, my a'n to.”

“Dhe voy eth ew dhe les, coweth. Nei a'n danon kens avel marner e'n Daniel ew kelmys dhe Safi en Marok gen daffar horn ha sten. Eneth ena, e via gwell gan capten dh'y wòrra tredh diwla Martyn Mundy, neb ew gonador rag brâssa radn a'gan marchons wiryon e'n costys-na. My a vedn gòrra Mester Keigwin, an lahyas, dhe scrifa lether ragto na vo grevyes gen prevattoryon po an Morlû Riel.”

Thera Adisa ow cosowes sür, bès na wrüg òttra ger veth. Gwell via gara an dhew goweth coth dhe clappya yntredhans.

“Pandra vedh gwres ganso wòja hedna?” a vednas Eddy.

“Moy diantel whath e vedh an viaj wòja hedna bès Mundy a vedn whilas an gwella vorr. Ma gorholyon ow mos dhort Marok dhe Gyny heb tochya an teleryow lebma vedh kedhoryon. Adisa ell dendyl y vara et agan gorholyon bys ma[y] vo kevys vorr dhiogel.”

Termyn hir an trei den a gowsas endelha en chombour Enys. Adisa a dhisqwedhes fatel woya dhe clappya Kernowek gen meur whecter ha cortessy. Scrifednyas Enys a dhros mappa m'aljans godhvos a bele o poran ha war an diwedh etho determyes dr'o hedna ogas dhe delher henwys Eko lebma thera gwicoryon dhort Portûgal. Wos an antylly, tho Enys sür dr'alja hedhes y vabm heb bos sesys.

Trei dedh wòja hedna, ajei a eth warbarth dhe vetya gen capten an Daniel.

“Mester da, dursona dhewgh whei et agas gorhel !”

“Serys, lôwena dhewgh whei.” a worrebas an mester.

“Ottòbma an den yonk a wrüga vy cows anodho genowgh.” medh Enys, ha Eddy a junyas,

“Thew den abyl na vedh kevys syger. Ro dhodho y dhever ha na vedno whei cawas ragfra dh'y geredhy. My a ragdho.”

“Delha re bo,” medh an Mester. “Cas ew genam gweles den mor en carharow ha chy a hevelsa dremas. Deus lebmyn a-bera genen.”

Nag era meur a dermyn rag Adisa dhe gemeres y gübmyas. Ev a eth a-bera e'n gorhel ha'n dhew dhen war an cay na'n gwelas moy. A-jei dhe owr, an Daniel eth kerr (yn kerdh) gen an morlenel ha gwyns own a'n tir a'n whethys scon mes a ga wolok.

Thew hedna gan whedhal dhan, fatel wrüg den yonk grevys tira òbma, e'n vledhen agan Arlòdh mil, whegh cans, deg ha pajer ügens - fatel wrüg cawas socor ha cowethyans mesk an bobel ken mos pelha war y vorr. Thew Oliver a scrifas anodho lies bledhen wòja hedna na vo nakevys y goweth a dhedh a'n mor.

Peder ha Wella gen Albert Men

Wella: Metin da, Peder. Spladn lowr ew an awal dhe wones e’n erber hedhyw, me a hevel.

Peder: Ea, sos. Gwir ew hedna. Nyhewer (last night) an howlsedhas o teg ha me o kerras dhe’n hal gen o heun (keun: dogs).

Wella: Keun, chy a lavaras keun ? Sür oma nag eus moy vel üdn kei dhis.

Peder: Conoria! Na ores ta dr’ew Jory nebes clav en eur-ma? Rag hedna, thera vy o(w) qwitha (mut. gw > qw) an kei ev genam nebes dedhyow.

Wella: Peder, tho che, heb dout, an gwella kentrevek (neighbour) en Kernow.

Peder: Na, na, theram o cara keun, bes ma neppeth a vaddama loal dhis. Nyhewer, dhe bedn an vownder, me a dheuth bedn mab Hecka leb a gomplas neppeth pur goynt dhebm.

Wella: Ria, ria, Peder! Eus fout a skians dhis? Nei or pur dha, keniver onan ahanan, dr’ew mab Hecka an brassa clappyer hanter gow - hanter gwir et agan plew! Scant na ella nei crejy tra veth üjy leverel. Y sira ev a’gan gwarnyas nanj ew pell. Gwell via che dhe nakevy y lavarow ettien, ha whare, en barh Duw!

Peder: Bes Wella, nag eus gow vith itna an termyn-ma. Gortos pols, mar pleg ha my a vedn lâl dhis.

Wella: Gaffans dhortes, cothman vy, na dal dhebm strechya na vella. Res ew dhebm cawas an buss dhe’n drev dhe gerhes hor an wreg vy üjy o toas dhort Liskyrres terweythyow dhe spendya an pednseythen gena nei. Lebmyn, res ew dhebm hastya alebma bes na alja nei metya warbarh en tavern gothuher ?

Peder: Ea, bes na dal dhis moas mes. Ma ostyades (female guest) dhe whei.

Wella: Gwir ew bes gen clap diw venen en chei na via teller veth rag den na maw. Hagensol, na wra anjei gwil düwon veth po nag era vy ena! Ma fowt dhebm a nebes cres ha powas m’ala vy madra taklow gorow ha sewya tybyanjow o honan !

Peder: A, sos vy, lebmyn therama ' convethas oll an câss !

Wella: Dewgh genam dhe’n tavern, dhan, ha whei ell cows dhebm a’gas mab Hecka ha nei ell eva gan cor derag an tan rag dhe lenky gwell an drolla!

Peder: My wra boas ena dro dhe hanter òja seyth. Terebo nessa ha kebmer with !

Nigel ha y dhama wydn arta - Neil SWF L T

Nei a vetyas gen Nigel hag y dhama wydn, Mestres Molly Matta, teyrgweyth kens lebmyn. An diwettha termyn a wrüssen clowes anodhans (3 Dû), tho Nigel parys dhe whilas boos en Helles warbydn an secònd termyn clôs en 2020. Otta va nowydh devedhys tre dhe jei y dhama wydn en Stedhyan.

Molly: Otta chy, devedhes tre solabres !

Nigel : Ea, otta vy, sür. Nag era meur a bobel e'n Tesco, en gwelha pres. My a barkyas an carr heb grev (Cowsys avel "grêf") pur ogas dhe'n daras.

Molly : Thosta maw da, melder. Obma dhis deg pens rag an petrol.

Nigel : Ke dhe gerdhes, 'wydn ! Na venjama dha vòna. Ro dhebm kens bolla' de ! Ma pernys genam tesen wel (yeast cake) en chei Wella Rowe.

Molly : Âw ! Gwary wheg, boya ! My a vedn lenel (lenwel) an taykel (kettle) ha gòrra an dowr dhe vryjyon

Nigel : Pur dha! Ha my a vedn fittya dhen bolla' de mar menta trehy an desen.

Molly : Ma packet a PG Tips war an styllen. Na veu egerys whath... ha'n leth... otta va war an bord.

Nigel : Ma va genam. Pur dha. Ma gorrys genam an boos rewys e'n rewer e'n carjy ha'n taklow erol a ell gortos en carr rag an termyn.

Molly : Ea, nag ew tòbm an gewer, Nigel. E vedh da lowr ena terebo gordhûwher.

Lavarow: bolla' de a cup of tea; ke dhe gerdhes get lost. Silent dh in KB; gòrra an dowr dhe vryjyon put the water to boil; terebo gordhûwher until evening. The first r is often silent in KB.

Eus lowr a bub tra? Nigel ha Molly Matta - gen Neil en SWF L Trad;

Ma Nigel ow clappya gen y dhama wydn, Mestres Molly Matta e'n gegin en Stedhyan (Nei a vetyas ganjons kens lebmyn war an blogg-ma.). Thew an kensa seythen a'n termyn clôs e'n vledhen a'n COVID-19 (2020).

Nigel a vedn mos dhe Helles dhe whilas boos ha devnydh chei.

Nigel: Eus lowr a bub tra dhis, 'wydn ?

Molly: Ea... my a'n sòppos...

Nigel: Saw, nag os ta sür, my a glow hedna. Eus lowr a baper rag an toylettys, rag sompel ? Ma'n bobel (1) pilya an stylednow en Tesco. Pa wrüga vy mos dei, hedhyw mettin, thera bès üdn fardel bian a baper kigliw gen flourys glas warnodho.

Molly: Ria, reva ! Ma radn ew gòcky. Kebmer dhebm an peth eus, dhan, colon. Ma lowr rag seythen bès òja (2) hedna e vedhama e'n ...

Nigel: Ea, chy a vedh e'n câwgh, dama wydn, e'n letteral sens ! Eus lowr a voos rewys dhis ? My a vedn kemeres bara ha keus ha losow kegin pup seythen e'n shoppa tiek bès für e via cawas neptra e'n rewer. Pandra venjes ta cawas ? Hag eus leth luck?

Molly: Leth? Nag eus. A..., pandra whath?... Scòbmow parys, martesen. Na venjama puppres pilya an tettys pa vo den vyth aral e'n chei... ha pes bian ewedh ha fav glas ... ha òja hedna, na orama. Gas vy dhe bedery münysen...

Nigel: Da lowr. Gerowgh nei dhe wül rol warbarh (3) ha òja hedna, my a vedn mos dhe Helles gen an car ha perna oll an peth eus odhom anodho.

Ha nena angei a sethas e'n gegin ha scrifa an rol hir-ma: paper tîn (Thew Nigel a scrifas hedna); fav glas rewys; pes bian rewys; dehen rew vanilla; brodnow kig yar rewys; manin; kes - Cheddar crev; oyow x 12; bottel brâs a leth; backen; tabmow pesk en browjyon; tos rewys rag crampes; pizza mozzarella; salat meskys parys; lattys ... ha whath... ha war an diwa, pa wrüg Nigel redya an rol dh'y dhama wydn, tho hir lowr, ha lowr, e havalsa dhodho, rag diw seythen.

(1) Verbal particles may be dropped, especially when speaking, but that the mutations they cause remain.

(2) The w- of words like wòja 'after' and of a wor 'knows' is often dropped > òja, a or.

(3) Final -th in words like warbarth 'together' & -dh in words like diwedh 'end' are sometimes dropped in speech > warbarh, diwa.

Perna yar

My a bernas yar dhort shoppa tiek, napell a'n chei, pemp münys war droos, na môy. Tho üthyk da ! 

Da lowr, nag ew peth pur vrâs perna tabm kig yar dhort tiek a'n pluw... saw gòrterowgh, ow redyoresow ha'w redyoryon wheg; besca na wrüga vy gwil kebmys ken veu deskydnys warnen an hager COVID-19 e'n vledhen 2020. Nena - e'n termyn eus passyes, thera vy ow menya - thera vy puppres ow mos dhe onan an gorvarhasow (supermarkets) dhe whilas ow boos. Chânjys ew ow maner dhe berna tacklow lebmyn dre rêson an curünvirus, ha nag ew hedna dhe weth, naneyl, rag whei a wor pur dha fatel ew an yer eus e'n gorvarhasow: maylyes en plastyk, an brâssa radn anodhans settyes war dabm polystyren. Ma sawor veth terweythyow, pò blas pesk pa na veu megys gen an peth ew da.

An chânjyans-ma, henn'ew treylyans an bobel tûa perna ga boos dhort an diogow ha shoppys bian a'n pow, thew üdn dra dhe'n lyha a dheth mes a dermyn clôs a'n pandemek. Thew gwell rag gan planet ha'n gwayn a vedh gwithys en economiedh an pow.

Ma an yer-ma spena ga dedhyow en mes.

Geryow: ma = yma; ebòrn = ebron; a-warra = a-wartha; gòrterowgh = gortesowgh; perna = prena; anodhans = anedhans, anedha; a or = a wor; veth = vyth.

Covyon Richat Gendall 9

Gòdn 4.7 misva.

Thera nei ow pejya gen covyon Richat Gendall a'y dermyn e'n Morlû Riel. Ma va whath e'n gorhel HMS Offa, towlys y angor e'n porth en Malta : 

... Na whath, nag o fethys whath an escar. An ayr-trials war Malta nag o gorfednys ha terweythyow nei a vedha creiys dhe gan postys. Poyntys o vy dhe Gòdn A o settys war an flour-rag ha servis rag provia an gòdn a cartrijys 4.7 misva. Brâssa hub ! Pa vedha an gòdn tednys e veu (y feu) car dr'oma gweskys dres an wolok. Pub cartrij gwag a vedha towlys mes der vaner âwtomatik, ha gen meur nerth; besy diank a' re-ma hag en kettermyn kerhes cartrij nowydh mes an cuddy, parys rag an nessa tedn; ha res pòrres bos üskis rag na alja an còthman vy, Peder Merrill, settya an bellen et y le terebo vy dhe settya an cordît deragdorn, ha nag o scantlowr an dhew en le bès an gòdner a venja herdhya tre an charj, keas an tin, ha sqwatt ! An gòdn a venja tedna en âwtomatik.

En radn-ma, ma chânjys genam nebes geryow na vo re gales y redya. Piwa benag a venja gweles an kensa vercyon a ell y gawas war f. 156 an lever Tavas a Ragadazow, scrifys gen Richat Gendall y honan. Geryow: ayr-trial 'air-raid'; hub 'racket'; tednys 'fired'; gweskys 'struck'; diank 'escape'; kerhes 'fetch'; herdhya 'shove'; tin Òbma rag 'breach'.

Ma Nigel ow mos dhe weles y dhama wydn - gen Neil SWF L Trad.

Thew an Sül. Ma Nigel ow mos dhe Stedhyan dhort Carn Kei en Gwendron rag gweles y dhama wydn ha debry gensy. Ma car coth dhodho bès nag ew pell - dro dhe trei mildir - ha'n gewer ew teg. Na vedh an vorr (fordh) môy avel deg münys - pemdheg martesen mar teu ha metya gen tractor pò trònk-car. Ma an rôst e'n vorn, heb mar, kig yar ha tettys oll a-dro dhodho. Nigel a wor nag eus tra veth gwell e'n bes rag debry avel rôst y dhama wydn !

Pemp münys wòja hedna, neb telher tredh Carn Kei ha Stedhyan, ma an car ow tallath mos a gledh hag a dhyhow war an vorr, ha cales ew gwith y gors ...

"Ogh, cakamanagh ! Ma flatt dhebm !"

E'n gwelha pres, thera splatt ledan reb an vorr. Nigel a wrüg gara (gasa) an car ena ha skydnya. Thera kenter e'n bond-ros dyhow derag, ha gellys mes pub badna ayr, ogastei. Nena, Nigel a bederas dre via gwell fônya dh'y dhama-wydn.

"Ma toll e'n bond-ros an car. Diwedhes e vedhama, dama wydn !"

"Gas cavow dhe wandra, colon. My a vedn gòrra an vorn war cans ha hanter cans degre (150°C) ha'n yar a vedh medhow (tender) ha wheg pa vosta òbma. Venjes ta eva badna gwin gans hedna ?"...

Confortys gans hedna, Nigel a gemeres an trig (jack) ha'n pempes (5th) ros dhort an cofer ha derevel an car m'alja chânjya an ros, ha pemdheg münys wòja hedna thera va et y gar arta, ow ròlya tûa Stedhyan ha'n gwelha kig yar rôstys en Kernow a-hes. Mmm 

Geryow: dama wydn grandmother; mildir mile; trònk-car lorry or freight wagon; rôst roast; a gledh hag a dhyhow to the left and to the right; splatt a flat bit of ground; ledan broad; tûa towards; bond-ros tyre; vorn or forn oven; gwin wine; en Kernow a-hes in the whole length of Cornwall; gas cavow dhe wandra do not worry, lit. 'let cares wander'.

Notednow: ma = yma; thew = yth yw, yth ew; thera = yth esa; gellys mes = gyllys yn mes; e vedhama = y fydhav

War Droos ! gen Neil en SWF L Trad.

Thew hebma whedhal còtt a veu clowys genam pell a'n eur-ma. Ma nebes geryow a vedh calish/cales rag piwa benag na veu spendys meur a dermyn ganso war vargen-tir. Thens arder plough; sogh ploughshare; araderor ploughman; aras to plough. Deun dhe'n bargen-tir !

The boys must go to school on foot - war droos - until father has bought the tractor.

En termyn eus passyes – henn'ew en bledhednyow deg warn ügens a'n ügansves canbledhen – scant nag era tractor vyth e'n costys-ma - an arder, ea, sür, bès cales o lavür an diogow, heb dowt a'n dra ! - bès lebmyn, mirowgh, ma tractors fin dhe geniver onan, dhodhans pemp po whe, martesen seyth po eth sogh, ha'n araderor 'ell sedha en scovva an tractor ha gasowes ort an radyo. Esy ew an lavür lebmyn – bès en kensa oll, res o dhe'n diogow perna tractors. Nag o esy e'n bledhednyow-na, tabm vyth – my a lavar dhewgh ! Thera üdn tiek, rag sampel, ea, nebün tiek da, a venja perna y gensa tractor. Thera margh/marth dhodho - ha nag o margh bian po gwadn naneyl, bès margh crev, devry ! - bès cales o an whel, na whath. Res o dhodho sewya an arder war droos.

“Pur dha !” medh an tiek, “Na vedh pell terebo nei dhe gawas an tractor bès e'n men-termyn deun dhe aras an dor gen an margh !”

Bès, thera trei mab dhodho - ha'n cotha anodhans era 'mos dhe scol, an scol vrâs, an coljy rag tiogow yonk, car dr'o an gis gen mebyon tiogow - ha'n mab-na – nawnjek bloodh - eth dhe weles y sira, lavaral :

“A, o sira vy, nag eus mòna rag gawas car-tan, mar pleg, - car bian rag mos pub dedh dhe'n scol ?”

“A ! Nag eus, na ! Na, na, na ! Nag eus, o mab. Na ellama perna car-tan en-eur-ma. My a vedn perna an tractor, chy/ty 'wor pur dha, boya. O, na, na, na ! Na ellama perna car dhis an mis-ma. Na, na, na, tabm vyth, o mab ! Na ellama perna car bys ma vo pëys an tractor. Voyd alebma lebmyn ! Ke dhe'n scol war droos ! War droos !

“Ea, ea, ow thas vy, ea sira, otta vy ow mos...!”

Trûedhek o, sür lowr, bès travyth dhe wül. Speys (w)òja hedna, na whath, teyr seythen, peder seythen martesen, secònd mab an tiek – an mab cres - a eth dh'y weles e'n bôwjy, lavaral :

“Ow thas vy, nag eus mòna rag gawas brabm-brabm – beik-tan - my a'th pes, rag mos pub dedh dhe'n scol ?”

“Ah, chy ewedh (ty yn wedh)!” medh an tiek, “Nag eus, na ! Na, na, na ! Nag eus. Dha vroder cotha a vednas car orta vy. Na ellama perna car-tan na whath brabm-brabm en en-eur-ma. My a vedn perna an tractor. Bys ma vo pëys, keniver onan, bian ha brâs, war droos ! Ke dhe'n scol war droos, boya ! Ke scon ! War droos.”

Pandr' era dhe wül ? Travyth. Ha thera whath üdn mab aral, ha tho hedna an behatna, a veu bès whegh po seyth bloodh – mar vian avel skyll tettys - hag ev a dheth dhe weles y sira ewedh :

“Ow thas vy, nag eus mòna rag gawas beik, mar pleg - diwros vian, co, m'allama mos pub dedh dhe'n scol endelha ?”

“A, chy ewedh !” medh an tiek, “Nag eus, soweth, ow melder ! Na, na, na ! Edrek ma genam, colon. Dha dhew vroder a venja cawas car ha beik, an eyl ha y gila, bès na ellama perna travyth e'n-eur-ma. My a venja perna an tractor. Bys ma vo akwyttys, kenifer onen, pub mab an brodn, war droos. Ke dhe'n scol, colon, war droos. War droos, boya ! Ke scon heb strechya na velha ! War droos.”

Ha'n maw-na – codhys y griben - eth 'mes a'n chei - en plas an dre ... trûedh dra, sür. Beik vyth ragdho ha res via dhodho mos dhe'n scol war droos reb an keow ha dre an vownder en dadn an glaw – o ! Cakamanagh ! Cawgh an jowl, cawgh, cawgh, cawgh ! Hag ev gellys en prederow fin endelha, ev a dheth warbydn an cülyek war geyn yar.

“A, ea! ea! spladn ew !” medh an maw bian, “Ma fortün teg dhe chy ! Bès... go' nei..., a, soweth ! Res ew dhe nei mos war droos !” ha gans hedna ev a bôtyas lost an cülyek, lavaral “War droos 'vel a' r'erol, chy ewedh! - war droos, war droos chy cülyek gòcky, bys ma vo pëys an tractor !

Kewgh dhe glowes an whedhel obma:
http://www.onewordmanagement.com/2018/04/27/rang377/

Tòbmas ha Jory gen Richat Gendall

From p. 33 of Richard Gendall's An Curnoack Hethow, 1992, repselt in SWF L Trad.

Tòbmas : Ha, sos ! Fatel ero whei ow cül ?

Jory : Ha, Tòbmas ! Pur dha, merastaduw . Fatla geno whei gas hònan ?

Tòbmas : Ma ow ehes dhebm.

Jory : Na wrüga vy gweles gas bednvas a-dhiwedhes... Clav ew hei ?

Tòbmas : Hei veu nebes clav de, en gwir etta, bès thew hei gwell lebmyn. Faltla gen as flehes, dhan, Jory ?

Jory : Thens da lowr, bès ow yonca a wrüg codha dor ha browy y bedndewlin.

Tòbmas : Oll y gompòster ewa, dhan ?

Jory : E wrüg lowr ola de, lowta ! Bès thewa yagh hedhyw, dhe'n leha.

Tòbmas : Ha'n cotha ? My wrüg nakevy y hanow... 

Jory : James, thero whei ow menya... E ew tre hedhyw. Na wrüga va mos dhe'n scol. 

Tòbmas : Pandra wher dhodho ?

Jory : Ma annos (anwos) dhodho. Thewa nebes gajagh, ha gwadn y dhevron (diwvron).

Tòbmas : Chil en jüwon ! Thera vy cül düwon clowes hedna .

Jory : Thewa lacka e'n mettin pa ra va defüny bès gwell ewa bedn hanterdedh.

Tòbmas : Pur dha, thera vy deskydnya dhe'n porh...

Jory : My a wra mos barha whei, der as cübmyas.

Covyon Richat Gendall 8 (SWF L t)

Another extract from Richard Gendall's Tavas a Ragadazow (2000) in SWF L trad.. See earlier posts.

 

Porth Valetta e'n termyn a veu Richat Gendall ena.

Calish o còsca, ha pa wrüga vy mos dhe saval ow thrig avel purl en cres an nos, war eurow nag o esy dhemm gwitha ow hònan en tifün. Üdn nos, sodhek an golyaja a wrüg gofen, "Es ta en còsca ?", ha 'wrüg promysya rag vy oll sortow paynys mar qwressa vy bos kechys endelha!

E'n dallathvos, gan termyn e'n Mor Cres o avel havyas, ogastei, gen dowrow còsel ha howl benegys. Nei wrüg omweles war Oran rag speis ha my a welas bargas* teg ow neija a-dro e'n poll, spredys a-les y skelly a wrüg terlentry e'n howl pecar'a nader-margh. Rag an termyn, eysy o nakevy an bresel.

Nena, nei a dheth dhe Enys Malta, leb venja bos an lûlyn nei. Pales et agan loja en cres Porth Valetta, gan bownas nei a falsa hendres (hünros). Ma co dhe vy bos gorwedhys war flour B, omjersya ow honan en hûjeth qwil lovan whegh misva, en redya "An Gwyns e'n Helyk"**.

Pur efan, thera whel dhe wil, specyal pub mater, ha'n servis vy a veu dhe witha an flour-rag, y lanhe ha y wòlhy, ha scurrya dhe ves an grevan o gòrrys gens an dowr sal, ha nena y straykya a oyl lin; chayn an angor, my a ûsyas straykya a oyl bryjys.

 
* Òbma, ma Richat ow menya 'flying fish'. An keth hanow a vedh ûsyes rag 'buzzard'.
** Piwa benag a venja redya an lever-na a ell y wil en Kernôwek, rag ma treylyans fin gwres gen Nicholas Williams ha dyllys gen Evertype.
calish = cales; saval ew varyans a'n verb sevel; dhemm pò dhebm = SWF M dhymm; speis = spys; co = cov, kov.
purl 'lookout, watch-keeper' ger dhort a'n Sowsnek cowsys kens e'n porthow nei ; en tifün 'awake' ; sodhek an golyaja 'the officer of the watch' ; kechys 'caught' ; an Mor Cres 'the Mediterranean ; nader-margh 'dragon-fly' ; lûlyn 'achorage for a fleet' ; qwil 'coil' ; flour-rag 'forecastle', terweythyow 'fore deck' ; scurrya 'scrub, scour' ; an grevan 'the crust'; straykya 'paint, brush' - ger dhor an Sowsnek cosys en Kernow ; oyl lin 'linseed oil'; oyl bryjys 'boiled oil'. 

Molly Matta ha Nigel arta - SWF L Trad. Neil

Nei a vetyas gen Mestres Molly Matta (80 bloodh) ha hy mab wydn, Nigel (23 bloodh), kens lebmyn.

Ma Molly e'n gegin arta. Ma hei ow fittya an kidnyow gen an puskes a veu cachys gen Nigel pa wrüg mos dhe'n mor gen y gowetha en cok bian de. Lebmyn, ma'n sawarn ow lenel (lenwel) an chei. Ha hei ow cül hedna, ma Nigel ow cül stylednow e'n carjy gen plankys a veu pernys ganjo en chei B&Q, en Park Kenweth Kernik, ogas dhe Antron en Pluw Vab. Otta va en toll an daras, lebmyn.

Molly: Preder dhe seha dha dreys, Nigel. Ma nowydh golhys genam an leur.

Nigel: My a'n gwra 'wydn. Na gebmer dout.

Molly: Fatel es'ta 'cül e'n carjy ?

Nigel: Ma trehys genam an plankys war an hes dhe wil an stylednow. Thens dro dhe üdn meter ha hanter en hester ha dro dhe pemp centimeter warn ügens en lester.

Molly: Dar! Pandr'ew hedna ? Na wela vy pur dha an mesürya metryk.

Nigel: Gas vy dhe bedery... Üdn meter ew tabm môy vel trei troos ... trei troshes ... etho, üdn meter ha hanter a dal bos pemp troos ... heb nebes misvaow martesen... ha pemp centimeter warn ügens a dal bos a-dro dhe dheg misva.

Molly: Rial dra, colon. Lebmyn eth ellama gwitha oll an peth eus en cadna pò kisten sten pò box e'n telher-na ! Môy a rom a vedh e'n copart a'n gegin rag an peth erom 'h ûsya pub dedh. Thew gwell gwitha lowr e'n celder. Thew confort brâs.

Nigel: Gwir ew, 'wydn. Pana dermyn a vedh debrys genen ?

Molly: Na vedh môy vel deg münysen. Venjes ta eva badna ?

Nigel: Ea, gen mall ! Badna ' cor a via üthyk da genam mars eus. Venjes' ta cawas badna dha hònan ?

Molly: Ea, badna gwin gwydn, mars es'ta y servya dhebm, colon. Ma puppres sehes dhebm. Na orama pandra ew câws 'nodho, ha, ha !

Nigel: Kettoth vel an ger, dama wydn. Kettoth vel an ger... ha my a vedn diwettha an whel môy diwedhes. Nag eus meur dhe wil. Ma merkyes genam an teleryow rag an screwys. Keniver tra ew parys.

Notes: preder 'think' can be used for 'mind you do something' and 'remember to do something'; nowydh (KS nowyth) before a verbal adjective translates 'just' in expressions like 'I've just arrived.'; There are two forms of the verb noun to go in later Cornish 'gwil' and 'gül'. The present participle is variously o(w) cül or o(w) kil; The English present perfect can be translated by Ma + verbal adjective + gen, e.g. ma debrys genam 'I have eaten'. Lavar: kettoth vel an ger 'as quick as the word' = no sooner said than done.

Covyon Richat Gendall 7

Another extract from Richard Gendall's wartime memories.

HMS Offa

Moy avel eneth (1) an todnow o mar vrâs ha crev (2) e veu sqwachys a-les plenkys an scath-helhy (3), ha scath üskis an mester, o creiys genen 'an scüdell skîta', a veu hanter destriys üdn nos. An mater a gòsca a dhros ganjo specyal caletter rag vy, rag na aljama tabm veth còsca en hammock (4), ha my a ûsyas spredya peth vy a-les war tabel rag an rowm, era poran en part a-rag an lester, ha gorwedha warnodho endelha. An wher thera dhort toth men Offa dreth, pò a-dres, an todnow ; e wre (5) metya a're-ma gen mar veur nerth dre venja (6) va nevra sevel emann 'dhesempyas, üdn pò dew sprang (7) warbarh, ha'n diwedh rag vy a veu dr'oma pub eur gwaskys war dhor bedn an bord; bès nena gen pecar toth, an pedn a-rag a wre ancledhy (8) y honan en coffan (9), en gara vy cregys rag teken e'n ayr, bès dhe vos gerys dhe godha straft wòjeva, whath arta bos metyes gen draffans aral pa wre an lester sevel 'mann war nessa todn, dhort leb an tabel ha my a wre dos an eyl bedn y gila gen lowr nerth ! Dreth gwridnyas (10) minow an bord a'm dewla, my alja lehe nebes an effect.

Pelha ages hedna, thera mater a chaynys an angorow. Thera 're-ma strechys a-dres an flour poran a-ûgh ow fedn, bès dhort an tydnder anodhans, thera ajy tredh anjei ha'n flour horn ; so, jei wrüg perhy effect o haval dhe hedna tredh an tabel ha vy : an eyl a wre sqwachya bedn y gila gen keniver todn ; pur efan, hebma a dhrei son euthyk keniver tòrn; hagensol, rowm an chaynys o settys moy pò le en dadn vy, ha'n pil chayn a wre fara pecar'a remenat an chayn e'n flour... ha pecar'a vy ! Emann, war dhor, sqwatt ! Emann, war dhor, sqwatt ! Heb hedhy.

1. eneth = unnweyth 'once' ; 2. Richat a scrifas "creav us ve sqatches" ; 3. the whaler ; 4. RG a scrifas "hammock" bès "gwily crog" ew gwell gen radn ; 5. SWF M y whre; 6. SWF M vynsa ; 7. Ma 'sprang' ow menya 'fathom' en Sowsnek a vedha cowsys en Kernow kens. Ma radn ow leverel 'gorhes' rag hedna ; 8. RG a scrifa 'ancledhy'. Thew gwell avel an peth eus e'n SWF Glos. 'ynkleudhyas'; 9. Dre coffan, ma va heb dout ow menya "trough". An verb gara = SWF M gasa 'to leave' ; 10. gwidnya(s) to grip, seize.

Leverel "level" en Kernôwek

Fatel vedh leverys "level" en Kernôwek ? Ma radn a gan Kes-Kernôwegoryon ow leverel "nivel" saw nag ew dhe vos comendys, tabm vyth. Na venjama gwil ges anodhans, bès na ellama sevel ort compla nynj ew ger Kernôwek hengovek ha scant nag ew vas e'n tavas hedhyw, rag e veu kemerys a-bera en Kernôwek Kebmyn dhort an Frenkak Cres e'n bledhedhnyow pajar ügens.

Thew nivel an keth form eus en Spaynek ha Portoges ha Romanek e'n jedh hedhyw - saw an form ew cotha whath en Frenkak ew livel a ros dhen an form level en Sowsnek. Thewa devedhys an Latyn libella ha libra a eller comparya gen livello en Italek, rag sampel. Moy avel hedna, ethew pur ogas dhe lefel en Gembrek ha live en Breton. Sür, ma radn a venja, heb mar, bos pelha a'n Sowsnek dre whans bos deffrans bès, wor an diwedh, na dal tra vyth bos deffrans heb othom. 

An ger level a vedha ûsyes en Kernow e'n balow cober ha sten, pell an eur-ma, henedh war henedh gen tüs an garrek gales. Sür, na veu kevys e'n scrifa a'n tavas-ma, bès dhe'n liha e vedha ûsyes e'n pow gen tüs bal pa vedha cowsys Kernôwek. Rag hedna, eth ellen sòpposya e vedha ûsyes martesen e'n tavas-ma. Dre rêson gan cosins en Kembra ha Breten Vian dhe ûsya formys üjy ow tallath gen l-, my a venja comendya level ha pejy ort agan cowetha dhe ara nivel dhe godha ... ha na wrewgh nakevy dr'eus geryow erol a ell bos ûsyes terweythyow, warlergh an circòmstonsys, avel pryck (!) (standard, level attained etc.) ha degre ha gradh.

Chânjya chei - parth 8 - Richat Gendall SWF L Trad.

Another extract from Richard Gendall's An Curnoack Hethou (1993), transcribed in SWF L Trad. by Dan Prohaska. More extracts will follow.

(8) Pob a’y Dû

De Sadorn gordhûher an telefôn a wrüg ryngel.

“My a’n gawas!” medh an sîra.

“Piw eus ena?”

“Ero whei ena, Matthow? Thera vy obma ... Androw ...”

“Ha, sos! Fatel ero whei o kil, dhan?”

“Mirowgh, boya, vedno whei ha gas tüs mos peskecha ‘barth dhe vy de Lün?”

“My a venja mos, leowta, bes my a vedh cuntel an jedh na. Gortowgh üdn spes dre wrama govyn dhorth an r’erel ...”

“Ero whei ena whath? Da ... ma whans dhe Beder a vos bes Tamsin a vedn kens mos dhe wary gen mergh an kentrevek, ha Chestin a venja bes hei a dal mos dhe weles an medhek dens.”

“Oll en compòster, sos ... Della, mar qwrüssa onan gorra Peder dhe’n cay bydn üdnek eur ... Besy na wrüssa dos diwedhes les nei a goll an mortîd.”

Matthow a venja mos ewedh euthyk tra, bes res o purres dhodho mos dh’y guntel, menja e po na venja.

“Na whath, Peder,” medh e dh’y vab, “thewa da dr’wrüsso whei mos ‘barth dh’agas kenderow. Senjowgh et ta!”

Della, de Lün Peder j’eth dhe’n mor, an sîra j’eth dh’y guntel, an dhama j’eth dhe jei an medhek dens, pa wrüg Tamsin mos dhe wary gen Jedna, mergh an tiek ort pedn an vownder ... Pob a’y dû.

Medh an dhama ken’ mos:

“Tamsin, gwisk adro dhis gas pows gwel po neppeth für ... ... Ha kemerowgh with na wrewgh whei mos e’n teyl! Perth co’ dr’ew hebma an pow ha na an drev! Ha Peder, gorr gas côta adro’as keyn; yeyn vedh war a mor.”

Della, Peder a spendyas jòrna war an mor, ha gordhûher ev a dheuth tre o tegy dewdhek briel (fôtô); Mêstres An Gov a gawas lenwys foug en üdn dans; Mêster An Gov o nebes crowsek bydn diwedh an jòrna drefen nag o da ganjo cuntyllyow, hag ev a venja kens mos peskecha! Tamsin a dheuth chei diwedhes caglys ha cloppek.

“Tamsin! Ria reva, chîl! Pana gabel! Pandr’wrüg skydnya warnes, môwes? My a wrüg lâwl dhewgh na wrüsso whei dos nes dhe’n teyl! Menjo whei bos fürra!”

“Jedna a’m garas marhoga war hy goon-helhy, ha my a wrüg codha en dor dhorto.”

Thera hei o kerdhes clegys dhort sedha e’n diber, ha’n r’erel a wrüg meur a es nedhy. Peder a dowlas garow ...

“Endelna, whei a venja marhoga!”

Piw o whei, Kernôwyon ?

William Colenso a veu genys en Pensans e'n vledhen mil whegh cans ha üdnek (1811). Tho cosin an Espak (escop) a bris, John William Colenso dhort S. Austell neb a blodyas rag an bobel Zoulou en Natal. William a dheskas dhe voas argrafer/prynter ken moas dres moar dhe Zelond Nowyth lebma obera rag an Church Missionary Society vel argrafer (po pryntyer) ha cadnas a'n eglos dhe'n Maoris. En mil eth cans ha seyth warn ügens (1827) ev a argrafas (a bryntyas) an kensa Beybel (radn anodho) e'n tavas Maori, dhodho trei chapter dhort Genesis, an ügansves chapter a Exodus, kensa chapter an Aweyl warlergh Jôwan, trei ügens vers dhort Mathaw ha'n Pader ha nebes hymnys.

Ev a recordyas planjow Zelond Nowyth rag Kew Gardens en Londres ha scrifa levrow ha paperyow sciensek adro dhe losowerieth. Tho Colenso onan an kensa tüs dhort Breten Veur a scrifas dro dhe'n Enys Norh a Zelond Nowyth. Y wreg o Elizabeth Fairburn a veu genys en Zelond Nowyth. Hei a oya dhe clappya Maori der vaner da heb hockya. William a gussülyas an Maoris dhe witha aga thiryow kens es gwerra/gwertha dhe'n diogow hag ev a's gwarnyas na dalvia dhodhans gweres dhe'n re a venja gwil vorrow nowyth.

Colenso a veu skemnys an Mission en 1851 dreven y dhe wil mab gen meteth y wreg, neb o Maories henwys Ripeka bes e veu dowisys dhe voas esel seneth rag Napier en 1866, na whath. Thera dew vab ha üdn verth/vergh dhodho war an diweth. Hanow y vab dhort Ripeka o Wiremu en Maori ha William en Sowsnek. Ev a dheth dhe g/Kernow lebma era trigys en Pensans. An mab dhort Elizabeth, y wreg laful, o henwys Ridley. Ev a eth dhe Universita Cambridge ken moas dhe vewa en Scotlond. Y vergh Frances a veu demedhys dhe dhen henwys Simcox en Zelond Nowyth lebma era naw flogh dodhans. William Colenso a verwas en Napier en 1899.