Tho vy pecar'a Mestres Molly Matta ! gen Neil en SWF L Trad.

Tho vy pecar'a Mestres Molly Matta e'n whedhel a wrüg disqwedhes kens lebmyn (26 Hedra). "Nag os ta, tabm veth !", thero whei ' leverel ! Saw, gwir ew, na whath, rag de my a bernas yar dhort shoppa tiek, napell a'n chei, pemp münys war droos, na môy. Tho üthyk da ! "Ytho ?", thera whei ' leverel. "Na amownt, hedna, na môy vel brabm an gath, gellys dhe wandra e'n ebòrn a-warra." ... Rag thero whei ow clappya endelha. ... "Ow dama wydn vy a dhebras aval."

Da lowr, nynj ew peth pur vrâs perna tabm kig yar dhort tiek a'n pluw... saw gòrterowgh, ow redyoresow ha'w redyoryon wheg; besca na wrüga vy gwil kebmys ken veu deskydnys warnen an hager COVID-19. Nena - e'n termyn eus passyes, thera vy ow menya - thera vy puppres ow mos dhe onan an gorvarhasow (supermarkets) dhe whilas ow boos. Chânjys ew ow maner dhe berna tacklow lebmyn dre rêson an curünvirus, ha nag ew hedna dhe weth, naneyl, rag whei a or pur dha fatel ew an yer eus e'n gorvarhasow: maylyes en plastyk, an brâssa radn anodhans settyes war dabm polystyren. Ma sawor veth terweythyow, pò blas pesk pa na veu megys gen an peth ew da.

An chânj-ma, henn'ew treylyans an bobel e'n pluw vy tûa perna ga boos dhort an diogow ha shoppys bian a'n pow, thew üdn dra dhe'n leha a dheth mes a dermyn clôs a'n pandemek. Thew gwell rag gan planet ha'n gwayn a vedh gwithys en economiedh an pow.

Ma an yer-ma spena ga dedhyow en mes.

Geryow: ma = yma; ebòrn = ebron; a-warra = a-wartha; gòrterowgh = gortesowgh; perna = prena; anodhans = anedhans, anedha; a or = a wor; veth = vyth.

Chânjya chei - parth 2 - gen Richat Gendall SWF L Trad.

Another extract from Richard Gendall's An Curnoack Hethou (1993), transcribed in SWF L Trad. by Dan Prohaska. More episodes will follow. Fôto a Lewannick dhort consel a'n pluw.

De Sül, Matthow An Gov ha’y düs a savas emann abres dhort aga gweliow, debry hânsel, ha marhoga terebo parth Lannstefan lebma wrügans gwil troen adro m’aljan’jei gweles nebes a’n pow na.

Anjei a welas lies chei dhe wertha ha merkya henwyn an gonadoryon. Pols bian dhorth Lannwenek jei a dheuth bydn chei pur goth en ros ogas dhe awon ha pons.

“Ogh, tas!” Tamsin a greias, “Ella nei perna hebma? Ma pras dhodho lebma ellama gwitha goon-helhy!”

“Ha my a ell peskecha e’n awon!” medh Peder.

“Gortowgh an flehes!” medh an dhama. “Na ella nei examnya chei veth hedhyw, rag thew an Sülva ha nei a dal governa an dra gen an gonador kens.”

“Ha’n chei ma a vedn costya môy es dr’ellama rei!” medh an sîra en wherthin. Òja nena jei a gemeras an fordh dhe Alter Non.

“Ass ew teg an dre ma!” medh an dhama. Mall o ganjans mos chei dhe’n eglos teg, bes na aljan’jei gwil endella rag thera servis mos rag.

“An le ma ew da gena vy ewedh,” medh Tamsin. “Mirowgh ort an awon teg!”

Matthow a dròviaz an fordh ewn tha Lannest, ha òj’hedna dhe Eglos Kery, ha war an diwedh jei a dheuth tre dhe Lannstefan.

“Martesen na alja nei drei lowr rag perna chei en pow,” medh an sîra ahes. “Treven en drev thêns môy ras terweythyow.”

“P’ewa penag,” medh an dhama, “nei a wra dos obma avorow ha mos dhe weles an gonadoryon.”

et cetera - gen Neil - SWF L Trad.

Fatel vedh leverys et cetera en Kernôwek ?  Rag an pronter Catholyk, Jôwan Treger, e'n diwettha qwarter an whehdegves cansbledhen, nag era caletter veth ûsya an geryow Latyn. Ev a scrifas endelha, "Òbma, ema diwethys an homely a creacyons a vabden ha fatel wrüga peha et cetera". E'n keth maner, cans bledhen môy diwedhes, Nicholas Boson a scrifas "&c." ha rag fraga* na via gwres endelha, e'n yeth** a vedha ûsyes gen an bobel dheskys en Europ a-hes ?

Saw, en Sowsnek hedhyw, ma radn 'h ûsya et cetera dre vaner môy ledan avel an lel sens e'n Latyn nobla, lebma vo cetera ûsyes rag an peth eus gerys pò an remenat. Ma coweth da dhebm dhort an sooth a Loundres üjy puppres ow leveral "ecksectchra" lebma vo leverys "and so on" pò "and so forth" gena vy. Mar medn piwa benag leverel hedna heb gwil devnydh an Latyn, ma deffrans vorrow (fordhow) dh'y wül en Kernôwek. An môyha ûsyes gena vy ow hònan, thew "ha whath" (and yet) ha "ha kebmys a eus" (and as many as there are) pò "ha kebmys a vo" (and as many as there might be). Ma radn whath a venja kens ûsya "hag erol" (and others). Gerowgh nei dhe ûsya oll an peth eus e'n tavas Kernôwek heb gara (gasa) et cetera dhe godha pa vo dhe gan les.

Notednow: *fraga = praga; **yeth a ell bos scrifys eth e'n SWF L. Nag era nei ow leverel an y-.

Ma Mestres Molly Matta e'n gegin - gen Neil SWF L Trad.

Ma Mestres Molly Matta (pajar ügens bloodh - gwedhwes - leveryades omdednys) e'n gegin hedhyw. Thew an Sül. Nigel, hy mab wydn (trei bloodh warn ügens - plòbmer) a vedn dos, herwedh ga ûsadow, rag debry gensy. Ma va ow trigas en Carn Kei en Gwendron, napell dhorty. Den yonk wheg ewa - puppres da worty - prest parys dhe weres dhodhy pa vo odhom a neptra, vel* mos dhe'n shoppys en Helles pò owna neptra a veu terrys e'n chei. Na wor pandra wrüssa heptho.

Pur dha - ma pernys gensy yar gen tiek eus dhodho bargen tir ogas dhe Pons an Ooth - gwell vel an yer trûan eus en shoppys - ria, reva ! - üthyk gwell, heb dout an dra. Yar lôwen a bonya e'n gwel ew milweyth gwell vel yar drûwedhek a veu gwithys tydn e'n cawal vian ha megys gen piw a wor pandra ew ! Rag meth !

Tòbm ew an vorn (forn) lebmyn ha settys an yar en cres lester ledan war an bord gen tettys ha caretys ha panes oll a-dro dhedhy, ha diw onyonen ewedh - traveth gwell e'n bes ! Molly a vedn egery daras an vorn ha gòrra an yar dhe rôstya.

Deg münys wòja** hedna, ma sawor an yar ow lenel an gegin. Nag eus traveth môy dhe wil bès gòrtos Nigel. Ma pernys gensy bottel a win rüdh ha martesen e via*** gwell y dâstya lebmyn heb gòrtos Nigel.

See previous episode: 20 Hedra.

Spellings: *When speaking, some initial vowels may be dropped so that avel becomes vel and awos becomes wos; **In SWF L wòja 'after', the w- is normally silent and is sometimes not written: òja. *** e via is a later form of y fia.

Note gensy 'with her', dhedhy 'to her'; heptho 'without him'.

 

Cuntel bledhednek Cussül an Tavas Kernôwek 2020

E vedh (y fydh) ornys Cuntel bledhednek Cussül an Tavas Kernôwek, 2020, e'n diwettha seythen a vis Dû, tabm môy diwedhes avel an vledhen eus passyes. Gwres e vedh dre Zoom, kens es en presens an bobel, dre own a'n COVID-19. Keniver onan a venja kemeres radn ew pesys dhe scrifa dhen kens m'all bos apoyntys an jedh ha'n owr poran ha ornys an cuntel y hònan dre vaner vas. Kebmys a venja profya neptra rag an rol negys a ell y wil, heb mar.

The Cussül's AGM will take place by Zoom at the end of November. All who take part in our classes or learn Kernôwek Bew online are welcome to take part and are invited to contact us beforehand. The extact date and time will be fixed dreckly when we have heard from you all.

Dewgh barha nei ha welcòm chy a vedh !

Covyon Richat Gendall 13

Another extract from Richard Gendall's wartime memories, respelt in SWF L Trad. as used by Cussül an Tavas Kernôwek. See earlier posts. Fôto an Nelson kemerys dhort Wikipedia. Neil

E dheth an pres o res dhemm bos denvenys tre dhe v/Breten Veur dhe vos megys vel sodhek. En gòrtos trumach, barha lies erol my wrüg trouvya ow hònan en ker (camp RG a scrifas 'care') a cannos sittys en Baya S. Pawl (leb veu an sans gwenys gen nader). Bohes cles o hedna bès rag vy an lacka part veu dre vema kemerys gens an gerdyn dhort debry dehen clehy (Hanow RG rag dehen rew) en Italy; pur sogh ! Thera an ger en sort a rosh (SWF ros = shallow, uncultivated valley) gen pilyow (heaps, tussocks), hag a-dhelher dhe'n goulscovva vy, hag a-vadn, thera ke a veyn, pecar'a en Kernow. Lies treveth e'n jorna, my a re diank (RG a scrifas 'jank') tûa hodna, ha crambla a-dres. Na vadna vy lawl môy vel hedna.

Gòrrys en lester batal Nelson, môy pò le vel vajyer, my a veu kerhys dhe Greenoak, hag a-lena dhe Hove; ha ena wrüg treylya dhe ehan a cooth prev (chrysalis), na üdn dra na y gila rag an termyn, whath war bos oll an bes worth ow aspia tydn rag attendya dhe ban sort a creatur a venjama treylya.

Môy diwedhes, e vedh redyes dro dhe bownas Richat avel sodhek a'n Morlû Riel.  

Chânjya chei gen Richat Gendall SWF L Trad.

This extract from Richard Gendall's An Curnoack Hethou (1993), has been put into the SWF L Trad. by Dan Prohaska. More extracts will follow.

Matthow An Gov a veu trigys en Loundres deg bledhen abarth dh’y wreg, Chestin, ha’y dhew flogh, Peder ha Tamsin. E j’eth ena dhe lenel appoyntyans pecar’a descador en scol vrâs, ha’y wreg a gemeras whel en clâjy.

Whath nag ew da ganjans bownans an cita. Mall ew ganjans mos tre dhe Gernow. Della, Matthow a whilas whel nowydh en Lannstefan*. E j’eth dhe yntervû diw seythen alebma, ha hedhyw ev a gawas lether profya dhodho an appoyntyans.

“Vadnama y gemeres, wheg oll?” ev a vedna ort y wreg.

“An devîs ew da gena vy,” medh hei. “Dr’ew bres an flehes?”

“Pe le vadnama mos dhe’n scol?” a vednas Tamsin.

“Gerowgh vy dhe weles,” medh y sîra, “nanj o whei üdnek bloodh, della, whei a wra mos dhe’n keth scol vela vy.”

“Fatla ort Peder?”

“Nanj ew Peder etek bloodh. Ma kemerys ganjo kens’ebmyn brâssa radn y examnyans, hag ev a vedn gara an scol ort pedn an termyn ma ha whilas whel dhe wil.”

Sport ha bownans an pow ha’n mor ew da gen Peder.

“Gerowgh nei mos, tas!” medh e.

“Drog ew genam kelly o howetha, mabm,” medh Tamsin.

“Whei a wra scon tròvya ken cowetha, wheg oll,” emedh hy dama.

Nanj o towlys gen Matthow dhe gemeres an whel.

“Leowta!” medh e, “My a vedn y gemeres!”

Nessa seythen thera gool an hanter-termyn. Matthow a greias war an telefôn y genderow Androw era pescador en Logh.

“Dewgh ha spendya nebes jòrneow barth dhe nei, chîl vian,” medh Androw, “ha whei whilas chei nowydh. Wolcom whei a vedh.”

Della, de Gwener òja scol, oll an düs a gramblas emann e’n carr, ha kerdhes dhe Logh lebma wrügans trigas pols bian abarth dhe’n kenderow anjei.

Lannstefan = Lanson, Launceston. Ma radn o leverel Lestevan. Neil 

Fôto : An pons tredh Logh ha Porthbian (West Looe). 

Ma Nigel ow mos dhe weles y dhama wydn - gen Neil SWF L Trad.

Thew an Sül. Ma Nigel ow mos dhe Stedhyan dhort Carn Kei en Gwendron rag gweles y dhama wydn ha debry gensy. Ma car coth dhodho bès nag ew pell - dro dhe trei mildir - ha'n gewer ew teg. Na vedh an vorr (fordh) môy avel deg münys - pemdheg martesen mar teu ha metya gen tractor pò trònk-car. Ma an rôst e'n vorn, heb mar, kig yar ha tettys oll a-dro dhodho. Nigel a wor nag eus tra veth gwell e'n bes rag debry avel rôst y dhama wydn !

Pemp münys wòja hedna, neb telher tredh Carn Kei ha Stedhyan, ma an car ow tallath mos a gledh hag a dhyhow war an vorr, ha cales ew gwith y gors ...

"Ogh, cakamanagh ! Ma flatt dhebm !"

E'n gwelha pres, thera splatt ledan reb an vorr. Nigel a wrüg gara (gasa) an car ena ha skydnya. Thera kenter e'n bond-ros dyhow derag, ha gellys mes pub badna ayr, ogastei. Nena, Nigel a bederas dre via gwell fônya dh'y dhama-wydn.

"Ma toll e'n bond-ros an car. Diwedhes e vedhama, dama wydn !"

"Gas cavow dhe wandra, colon. My a vedn gòrra an vorn war cans ha hanter cans degre (150°C) ha'n yar a vedh medhow (tender) ha wheg pa vosta òbma. Venjes ta eva badna gwin gans hedna ?"

...

Confortys gans hedna, Nigel a gemeres an trig (jack) ha'n pempes (5th) ros dhort an cofer ha derevel an car m'alja chânjya an ros, ha pemdheg münys wòja hedna thera va et y gar arta, ow ròlya tûa Stedhyan ha'n gwelha kig yar rôstys en Kernow a-hes. Mmm

Geryow: dama wydn grandmother; mildir mile; trònk-car lorry (or freight wagon); rôst roast; a gledh hag a dhyhow to the left and to the right; splatt a flat bit of ground; ledan broad; tûa towards; bond-ros tyre; vorn or forn oven; gwin wine; en Kernow a-hes in the whole length of Cornwall; gas cavow dhe wandra do not worry, lit. 'let cares wander'.

Notednow: ma = yma; thew = yth yw, yth ew; thera = yth esa; gellys mes = gyllys yn mes; e vedhama = y fydhav

Covyon Richat Gendall 12

 Another extract from Richard Gendall's wartime memories, respelt in SWF L Trad. as used by Cussül an Tavas Kernôwek. See earlier posts. Image from the internet.

... Wòja hedna, nei wrüg hembrag (var. of hembronk, lead) lystry an lû Italy bes (var. bys) en Malta. Vajya en gorhel barha nei a veu Mer (admiral) an Lû Italy (Ma Richat ow menya an morlû).

A-hes, pres o dhen (= dhyn) bos gòrrys war dir en Malta, en gòrtos bos kerhes tre dhe Breten rag pelha descans ken gawas poyntyans avel sodhek (officer). So, medham dhe'm hònan, "Chy wrüg soweny betaneur-ma", wos d'ro leverys dhemm gen Kensa Leder an Offa, dhe neb o an charj war an cadets, "Ma gwres genes whel pur dha, bès thesta tabm scübellek (scruffy)." Ea, na wrüga vy besca desky fatla gòlly ow delhas en vas, na, an peth o lacka martesen, o stila anjei en gòrra an seith prink tradicyonal en lavrek vy !

Ma Lisa ow perna hy boos war linen - gen Neil SWF L Trad.

Thera Lisa ' sedha ort bord a'n gegin gen bolla' de tredh hy diwla pa glowas, knack, knack, knack ort daras delher an chei, ha lev isel ow lavaral, "Òtta vy !". Rag own, na venja hei egery an daras heb gòdhvos piw era a-delher dhodho. Medh hei, "Piw a glow' vy ?"

Lev : "Thew Tim, gwas an worvarhas. Ma genam gas pernajow."

Nena, Lisa a brederas fatel wrüg comondya oll hy boos ha peth chei war wiasva an worvarhas en Bosvena - pa veu devedhys en hy bres a via gwell trigas pell a'n bobel erol e'n termyn-ma, ha'n hager COVID-19 whath ow mos a-dro e'n pow.

"Dewgh chei", medh hei, ha kettoth ha'n ger e wrüg dos an den yonk a-bera e'n gegin gen trei sagh senjys bedn y vrodn ha mask a-dro dh'y vin.

Tim : Pele vadma gòrra an seher ?

Lisa : War an leur , warbydn an còpart mars ew da genowgh. My a vedn orna puptra môy diwedhes e'n jedh.

Tim : Da lowr. Kemerowgh with na wrewgh whei nakevy an boos yeyn . Ma puscas ha pes down-rewys dhe vos gòrrys e'n stiver lebmyn, ha manin ha keus ha kig yar rag an yeyner.

Lisa : Gwir ew ! Meurasta whei !

Geryow : sedha sitting (informal var. of SWF M owth esedha); bolla' de a cup of tea; an daras delher the back door (SWF M delergh); piw a glow' vy ? who do I hear? - As in Jôwen Chei a Horr, the -am, -av ending of the verb is dropped; rag own, na venja hei egery- for fear, she did not want to open...; pernajow purchases, shopping; nakevy or ankevy forget; stiver or rewer freezer; down-rewys deep-frozen; yeyner fridge; manin butter; keus cheese.

Tòbmas ha Jory gen Richat Gendall - SWF L Trad.

From p. 33 of Richard Gendall's An Curnoack Hethow, 1992, repselt in SWF L Trad. NK

Tòbmas : Ha, sos ! Fatel ero whei ow cül ?

Jory : Ha, Tòbmas ! Pur dha, merastaduw . Fatla geno whei gas hònan ?

Tòbmas : Ma ow ehes dhebm.

Jory : Na wrüga vy gweles gas bednvas a-dhiwedhes... Clav ew hei ?

Tòbmas : Hei veu nebes clav de, en gwir etta, bès thew hei gwell lebmyn. Faltla gen as flehes, dhan, Jory ?

Jory : Thens da lowr, bès ow yonca a wrüg codha dor ha browy y bedndewlin.

Tòbmas : Oll y gompòster ewa, dhan ?

Jory : E wrüg lowr ola de, lowta ! Bès thewa yagh hedhyw, dhe'n leha.

Tòbmas : Ha'n cotha ? My wrüg nakevy y hanow... 

Jory : James, thero whei ow menya... E ew tre hedhyw. Na wrüga va mos dhe'n scol. 

Tòbmas : Pandra wher dhodho ?

Jory : Ma annos (anwos) dhodho. Thewa nebes gajagh, ha gwadn y dhevron (diwvron).

Tòbmas : Chil en jüwon ! Thea vy cül düwon clowes hedna .

Jory : Thewa lacka e'n mettin pa ra va defüny bès gwell ewa bedn hanterdedh.

Tòbmas : Pur dha, thera vy deskydnya dhe'n porh...

Jory : My a wra mos barha whei, der as cübmyas. 

Câlkya an scath, gen Neil Kennedy - SWF L Trad.

"My a galk dhewgh wondrüs fin". Endelha a gowsas Sem (Shem), mab Noy dh'y sira en Creacyon an Bes, warlergh William Jordan. Pandr'ew hedna ? Thew câlkya (Sowsnek to caulk) an vorr dhe stanchya scath pò gorhel warbydn an dowr.

stanchya: to make waterproof

< Lin ha hôrn câlkya ha morben.
 

Ünweyth a vedh settys an plankys sür gen an carpenter, e vedh (y fedh) gweskys lin pò côwar pò coton yntredhans gen morben ha hôrn câlkya.

gweskys: struck. Here = forced; lin: flax; côwar(gh): hemp; morben: mallet

Thew an diwettha-ma, specyal toul, avel gedn ledan sogh, üjy ow slynkya nebes tredh an plankys playnys heb trehy an predn. An gwelha peth oll e'n jedh hedhyw ew coton bès en dedhyow Jordan, nag era coton veth e'n pow. An dhreveloryon a ûsya lin ha côwar, ha terweythyow tebmyn dhort lovanow coth.

gedn: chisel, wedge; sogh: blunt; dreveloryon: builders

Rag ow flesour vy puppres theram 'h owna scathow coth, na vowns kellys. Nag eram ow qwaynya mòna veth dhort hedna rag an predn nowydh ha'n kentrow ew ker, bès puppres pa wela vy scath teg a wrügama sawya, thew meur dhe'm plegadow. Ma scath dhebm lebmyn - a wrügama perna en mis Est rag trei-ügens euro, - peswardhek trooshes (14') en hester ha pemp trooshes, pemp misva (5'5") en lester. Thew hedna 4.28 x 1.68 m. herwyth an paperyow.

trooshes: a foot (unit of length); hester: length; lester: beam, width

Thera meur a whel dhe wül ha nag eus diwedh dhodho whath. My a dhallathas dre sqwachya emann flour-rag poder, ha keniver tabm predn e'n scath a-hes o gellys còsküs. Nena tho termyn cüdha an scath en bera gen pêk ha dallath câlkya. Tho êsy cawas lin bès na aljam cawas coton heb mos pell. Na vadama leverel ow whel dhe vos fin, pecar'a Sem, bès na vedn an dowr dos enno. Stanch ew pub parth an scath ha parys rag an nessa cabm.

poder: rotten; còsküs: sleepy, rotten, cf. dialect cusky; flour-rag: foredeck; pêk: pitch (òbma = bitumen); en bera: inside

CUSSÜL AN TAVAS KERNÔWEK

Dre rêson Cussül an Tavas Kernôwek dhe vos rosweyth a gescowetha, nag eus ragpredn veth, na whath rol a esily. Rag hedna, calish ew gòdhvos piw eus genen terweythyow. Warlergh gan corf laha, piwa benag üjy ow tesky Kernôwek Bew gena nei, e'n pow Kernow pò pella e'n bes efan, a ell bos senjys avel kescoweth/es mar medn bès leverel dhen, saw nag üjy brâssa radn a'gan kesdeskiblon ow leverel ger veth et y gever ! E'n keth maner, piwa benag üjy ow scodhya gan whel pò stüdhya Kernôwek a ell acontya hy / y hònan et agan mesk. Lebmyn, nei a venja pesy oll ahanowgh dhe dhanon messach dhen, avel "Theram ow contya ow hònan kescoweth/es an Cussül" m'alla nei omacontya ha gòdhvos gan nòmber. Hedna a vedn gweres dhen cowlcontya gan nòmber ha crefhe gan rosweyth en 2021. Endelha e vedh voydyes an dânjer a nakevey nebonan !

The Cussül is a network of associates with no subscription or formal list of members so it is sometimes hard to know who is with us. If you learn with us or support our aims, we would like you to tell us so that we can strengthen our network in 2021 and be sure not to forget anybody.

Covyon Richat Gendall 11

Another extract from Richard Gendall's wartime memories, respelt in SWF L Trad. as used by Cussül an Tavas Kernôwek. See earlier posts. Image from the internet.

Tòbm luck o an Mor Cres, ha my a ûsyas còsca war an flour, maylys et ow hôta duffel, cosowes gen son an fros ha gwayans an lester ; bès pa wrügam divüna rag saval an stem vy, tho vy nevra derbeuthys dhort an glouth.

Termyn wrüg an cowetha vy defola Sicily, tho nei specyal besy, bès na wrüga nei drei war gan hònan trial veth tydn terebo nei dhe vos dhe Salerno avel cosgar dhe'n lû ha dhe'n tirans. Part a hebma o e'n nos, ha part e'n jedh, ha mall o gens an escar gan destria kalja anjei.

Üdn treveth, playn an escar a ras dhe waren nei bagas bobmys, bès 're-ma wrüg methy ha codha e'n mor derag dhe nei; na whath, nei wrüg passya dres an scôd a veu towlys emann (yn badn) ganjans, hag e veu drog sawor a peth tardhüs.

Lacka vel gweythres an escar a veu gweythres gan own lestry, rag üdn nos pa wrüg oll an bes ûsya y wòdnys, ha war pub tû, gòlowys an ebòrn car dre via disqwedhyans tan gwels, an kentrevek nei a aras dha y wòdnys jynn tedna re isel ha nebes pelednow wrüg rambla fos an hal an is-sodhegyon a-dhelhar dhe vy, ha 'peth o gweth, gòdn B era settys a-ûgh hag a-dhelher dhen, hag òbma an gòdnlayer a veu gweskys ha ledhys. Na wrüga nei attendya hebma terebo an mettin. My wrüg saval derag an damach, meur astranj ow federow ; e veu car dr'era nebonan aspia vy a-bell gen tebel bòrpos, keth o an wher dhe bedn nena. Gorherys et y sagh cannos, an coweth gorhel nei a veu gòrrys e'n mor dhort delher an destrier, cors solem.

Geryow: stem duty, turn, watch; glouth dew, damp; derbeuthys drenched; escar enemy; methy miss, fail to hit; destrier destroyer; scôd a Cornu-E dialect word for spillage, mess; y wòdnys its guns; gorherys covered; cannos canvas.

An geryow "fettow teag" i'n gân Delkyow Syvy gen Nicholas Williams in Kernowek Standard (KS)

In y lyver Archaeogia Cornu-Britannica a’n vledhen 1790 yma William Pryce ow pryntya cân in Kernowek, usy ow tallath Pyle erowgh why ’mos, mos, fettow teg? In nôten orth goles an folen Thomas Tonkin a lever fatell o an gân-na an kensa cân a glôwas ev bythqweth in Kernow ha fatell veu an gân kenys in Crug Lyw (Carclew) gans den gelwys Chygwyn, broder dâ dhe Jowan Grose, Pensans. Yth hevel fatell yw an gân Gernowek versyon a gân Sowsnek dhyworth oos an Tûdors. Yma an versyon moyha kebmyn in Sowsnek ow tallath ‘Where are you going to, my pretty maid?’ In agan dedhyow ny yth yw an gân-na consydrys gwers rag flehes, saw yth hevel fatell o an gân in y form wredhek re lyg dhe vos kenys i’n floghva. Hèn yw apert dhyworth an versyon Kernowek, le mayth usy an den inhy ow côwsel a worra an venyn yonk wàr an dor hag a’y gwil hy torrak pò ‘pregnant.’ Bùrdhen an gân yw Rag delkyow syvy a wra mowysy teg ‘For strawberry leaves make maidens fair’ ha dre rêson a hedna an gân Gernowek yw aswonys traweythyow avell Delkyow syvy. Yth hevel fatell yw colm stroth inter an gân Gernowek ha’y hespar in Sowsnek. Mars yw hedna gwir, y hyll Pyle erowgh why ’mos, mos, fettow teg? bos trailys ‘Where are you going, going, fair maid?’ Yma an qwestyon ow sordya ena, fatl’yllyn ny convedhes fettow teg dhe styrya ‘fair maid’? Me a grës bos res dhyn dallath gans an ger maghteth ‘maid, virgin’, gwelys rag ensampyl in maria mam ha maghteth ‘Mary, mother and maid’ BM, crist map maghteth ‘Christ, son of a maid’ BM 1146; avel mayteth ‘like a virgin’ CW 531. Yma an kensa destans a’n ger in Gerva an Kernowek Coth: mahtheid ‘virgo’ OCV §100. Yth yw an ger Kernowek an keth in y dardhans avell matezh ‘servante, bonne’ in Bretonek ha machdaith ‘maidservant, girl’ in Kembrek. Yma Geiriadur Prifysgol Cymru ow kelmy machdaith gans ingen macdachta ‘girl of marriageable age’ in Godhalek Cres. Yma an form math-tath ‘mayde’ kefys dywweyth i’n kescows Kernowek in Andrew Boorde, The fyrst boke of the introduction of knowledge (EETS 1870), 124. Me a garsa profya obma fatell yw fettow in cân an ‘Delkyow Syvy’ dhe gonvedhes indelma: an ger gwredhek o neb tra kepar ha *mayteth, *maytath (comparyowgh an form in CW). An dhywvogalen -ay- a wre eylya gans -e- dhyrag -st ha -t; cf. Maister TH 20a, mayster BK 380 saw mester BM 105, mester TH 8 x 2, 47; ha Gwaytyough BK 2042, gwaytyans CW 1863 saw gwettyas TH 15a, gwetias TH 55a. An sylaben dhewetha o -eth, saw yn fenowgh dhyworth an seythves cansvledhen in rag -eth, -ath a vedha lehës dhe -a; rag ensampyl bugula deves TH 33a rag bugeleth deves; Diua AB: dua Rowe; dua Tonkin rag dyweth. An dhew jaunjyans-na a vynsa ry *metta, *meta. Hag ena gans an demygen garmek ny a gafsa *a veta pò *a vetta. Saw an scrîba a veu inies der y skians a’n tavas liednak dhe screfa formys, dell esa ev ow cresy, moy deskys. Yma tôknys i’n text a vynsa gwil dhyn predery fatell o taclow i’n tavas liednak aswonys dhodho. Kynth usy ev ow screfa rag-occlûsyans in Me vedn < Me a vyn, Pew vedn < Pew a vyn, agaz pedn du < agas pen du, ev a scrif bedgeth gwin ‘pale face’ tergweyth adar bedgeth gwydn. Pelha ev a scrif sevel arta gans -el istorek adar *zeval arta. Y hyll bos martesen inwedh nag eus trailyans medhel wàr an kensa sylaben a teg (teag i’n text Pryce) dre rêson bos -th orth dyweth an ger *maytath wostallath ha’n -th istorek a lettyas an trailyans. Indelha an scrîba a screfas *fetta gans f- kyns ès vetta (cf. fenten ~ venten ha for(th) ~ vor) der êwnhean re pò ‘hypercorrection.’ Pelha ev a wodhya fatell vedha -a leverys yn fenowgh rag -ow istorek; rag ensampyl En levra coth Jowan Boson rag En levrow coth; Deiu cowsas Gerria ma Jowan Boson rag Deiu cowsas Gerriow-ma; Medha ‘ebrius’ [drunk] AB: 125a rag Medhow. Hag yma an scrîba y honen ow screfa -a rag -o in gena why rag genow’ why; mena why < mennow’ why ha Pandre vedda why rag Pandra veddow’ why. Ytho der ewnheans re arta ev a screfas -ow rag *-a. Mar qwren ny gorra oll an desmygow-na warbarth, ny a yll convedhes prag y whrug an scrîba screfa fettow, pàn o *vaytath pò *vetath an ger reqwîrys.

*Edward Chirgwin 1698 en paperyow Gwavas. Dyllys en W. Pryce, Archaeologia Cornu-Britannica. Neil

An tractor coth gen Neil - SWF L Trad.

En corn an park, en dadn derowen ledan, ma tractor coth, gellys gossednek lebmyn gen an bledhednyow. Termyn hir ew na wrüg ròlya. Oll a-dro dhodho, ma linas ha tavol ha gwels hir. Da ew gena vy crambla emann (= yn badn) en scovva rag debry ow croust terweythyow, rag alena e vedh an mor ha'n pow a-dro. Ma'n gwarrak (gwarthak) ow tos dhe vires orta vy: bûhes ha leuhy ha tarow brâs. 

"Vedh boos?" anjei a 'valja leverel, "gòra glas pò gwastlow bûhes?"

A, soweth, na vedh hedhyw, cowetha, bès an nessa termyn martesen. Rag an termyn, ema gwerwels da.

Geryow: derowen oak tree; gossednek rusty; linas nettles; tavol docks; scovva cab, shelter; gwarrak, gwarthak cattle; leuhy calves; gòra glas silage.

Desky Kernôwek Bew war-linen

Na wrewgh nakevy, pobel vas, dr'ello whei desky Kernôwek Bew war-linen.
Do not forget you can learn online:

Audio course here:
https://kernowekbew.com/cors-audio-audio-course

and here:
https://soundcloud.com/danny-prohaska/descans-41

and lessons here:
https://kernowekbew.com/descansow-lessons

heb nakevy an blogg gen Jan. Link in side bar.

Mongla / Mongleudh en Kembra gen Chris Parkinson - SWF L Trad.

Kens bos trigys òbma en Blaenau, nei veu trigys en Dyffryn Nantlle ew teller aral lebma vedh kevys lehednow kyllas. Ma üdn mongla (mongleudh) brâs ena, creiys Chwarel Dorothea, ha meur ew y hanow. Toll hûjes e’n dor ewa, pur dhown, pecar’a Delyowboll. Egerys veu en nawnjegves cansbledhen, ha bedn dallath an ügensves cansbledhan, thera caletter brâs dre rêson a liwyow a dhowr. En 1904 e veu determyes gen an perhen dhe berna jynn-bob a Gernow dhe blòmpya an dowr mes a’n toll. Bedn an bledhednyow deg ha trei ügans (1970s), e veu deges an mengla, bès ma an jynjy ena dhe vos gwelys whath. An toll, rag certan, ew leun a dhowr down arta. Ma sedhoryon dhort pub radn an Wlaskor Ûnyes ow tos dei ha lies gweyth mons cawas caletter brâs gen an 'bends' dhort dos tre dhe vejeth an dowr re üskis. Òja hedna, res ew mos en helicopter dhe’n chambour digomprecyon en Murrayfield reb an Wirral. Ma radn anodhans ow merwel, bès da ew gen flehes an costys na neyja en dowr ha crambla e'n mongla coth. Mons ' mos dhe wary puppres heb drog veth, hag en termyn eus passyes thera gan flehes nei et aga mesk !

Gerva: lehednow kyllas: slabs of slate; Delyowboll: Delabole; perhen: owner; mongla or mongleuth: quarry (for minerals), mine. Compare the place-name, Mongleath in Falmouth; jynn-bob: beam engine; toll: hole; sethoryon: divers; down: deep; liwyow dowr: floodwaters; neyja: to swim or fly.

An story-ma a wrüg disqwedhes kens lebmyn.

Messach dhort Ian Jackson - SWF M trad.

Y’n termyn tyckly ma a lettyans rag metya, plesour a’gan beus a notya dell re ros Nicholas Williams cubmyas dhe dhastyllo y lies recordyans a bodcast (moy es dew cans y’n diwettha pymp bledhen), ha’n text gans kettep huny, war wiasva an cors Skeul an Tavas dres an seythednow a dheu. Yth eson ow notya keffres bos Winifred Holtby Pastel Vro Soth, chaptra 1, lebmyn dhe gavos y’n steus Kensa Chaptrys a’n Classegyon war an keth wiasva ma. Y’n keth steus yma seulabres Wilkie Collins An Loorven, Charles Dickens Gwaityans Meur, Barones Orczy An Flour a Vrathles Cogh, Anna Sewell Beawty Du – ha moy a ditlys meurgerys ow tos. Yma cowl-lyver dhe redya y’n keth tyller: John Buchan An Nawnjek Stap warn Ugans. Yma ken cowl-lyver dhe redya yn 11 radn visek war wiasva class Lulyn dhia vis Gwydngala 2020: Anthony Hope An Prysner in Castel Zenda. Provies dhe bubonan a’n treylyansow yma gerva gompassus, rag usya gans Gerlyver Kescows war-barth. Oll an gwella, Ian Jackson

https://www.skeulantavas.com/

An CHEI gen Richat Gendall

This text from p. 7 of Tavaz a Ragadazow by Richard Gendall (2000) has been put into the SWF L Trad., the spelling used by Cussül an Tavas Kernôwek.

Pele ma an chei-ma ?

Obma chei an còthman vy. Thew e creiys Jôwan. Merowgh ! Ma dew chymbla, pemp beister ha üdn daras. Hebma ew an daras rag. Ma portal (porch) derag an daras-ma. Gerowgh nei dhe knackya. Knack, knack ! Eth üjes (RG ez igges) egery an daras.

"Ha, Jôwan !"

"Ha, sos ! Fatel ero whei ow kil / cül ? Dewgh chei !"

Thera nei ow mos chei. Kensa, ma besfry, ha nena an els (living room).

"Gwrewgh sedha dor, sos, me a pejy. Gwrewgh omjersya gas honan."

Et an els ma bord hir ha ledan en cres an rowm gen whegh cadar: üdn cadar vrâs ort tâl an bord rag an gourty hag aral ort golas an bord rag an wrethty. Ort an dhew drenewen ma ken caderyow rag an flehes, poken rag an ostyjy (guests).

Bedn an vos, ma dresser gen daffer ha clock, ha dal ma an oles. Ma tan tòbm et an oles (hearth, fireplace), rag yeyn ew hedhyw.

"Ria ! Tan da ew hedna !"

A-gleth dhe'n oles ma cader vrehek hag a-dhyhow ma aral. Pur gles ens. Et üdn cornat an rowm ma bord bian leb ma an t.v. ha en aral ma telher rag an cünys (firewood).

Tho vy scath - gen Richat Gendall SWF L Trad.

Scrifys veu hebma gen Richat Gendall en Kernôwek Ûnyes, pell an eur-ma. Nei ell y gowas war an disk Crowdy Crawn gen Brenda Wooton. Ken versyon anodho a dhisqwedhes en scrifa-compòster coth an Cussül e'n lever Cornish Place-Names and Language gen Craig Weatherhill en 1995. Otta va genowgh en FSS D. Rag 'circle', ma Richat o ûsya an ger 'cran' ew kemerys an Sowsnek a vedha cowsys en Kernow kens. Nei alja pur dha leverel tro.

Scath Dowr Fala

Tho vy scath
nevra war an mor ow neija,
gen an todnow leskys,
gen an gwenjow helhys.
Na wor den'eth gweles,
ple wrüg vy kerdhes.

Tho vy qwillen,
war askal golan,
pub eur pell o vajya
pele vo da ganjo,
obma ha ena,
skesy nevra, ha na'n vedh.

Cran o vy.
Nevra andro theram ow mos.
Nag eus dallath,
nag eus diwedh,
delha my wra bos
terebo merwel.
Duw gweres dhebm ow fall.