Piw o whei, Kernôwyon ?

William Colenso a veu genys en Pensans e'n vledhen mil whegh cans ha üdnek (1811). Tho cosin an Espak (escop) a bris, John William Colenso dhort S. Austell neb a blodyas rag an bobel Zoulou en Natal. William a dheskas dhe voas argrafer/prynter ken moas dres moar dhe Zelond Nowyth lebma obera rag an Church Missionary Society vel argrafer (po pryntyer) ha cadnas a'n eglos dhe'n Maoris. En mil eth cans ha seyth warn ügens (1827) ev a argrafas (a bryntyas) an kensa Beybel (radn anodho) e'n tavas Maori, dhodho trei chapter dhort Genesis, an ügansves chapter a Exodus, kensa chapter an Aweyl warlergh Jôwan, trei ügens vers dhort Mathaw ha'n Pader ha nebes hymnys.

Ev a recordyas planjow Zelond Nowyth rag Kew Gardens en Londres ha scrifa levrow ha paperyow sciensek adro dhe losowerieth. Tho Colenso onan an kensa tüs dhort Breten Veur a scrifas dro dhe'n Enys Norh a Zelond Nowyth. Y wreg o Elizabeth Fairburn a veu genys en Zelond Nowyth. Hei a oya dhe clappya Maori der vaner da heb hockya. William a gussülyas an Maoris dhe witha aga thiryow kens es gwerra/gwertha dhe'n diogow hag ev a's gwarnyas na dalvia dhodhans gweres dhe'n re a venja gwil vorrow nowyth.

Colenso a veu skemnys an Mission en 1851 dreven y dhe wil mab gen meteth y wreg, neb o Maories henwys Ripeka bes e veu dowisys dhe voas esel seneth rag Napier en 1866, na whath. Thera dew vab ha üdn verth/vergh dhodho war an diweth. Hanow y vab dhort Ripeka o Wiremu en Maori ha William en Sowsnek. Ev a dheth dhe g/Kernow lebma era trigys en Pensans. An mab dhort Elizabeth, y wreg laful, o henwys Ridley. Ev a eth dhe Universita Cambridge ken moas dhe vewa en Scotlond. Y vergh Frances a veu demedhys dhe dhen henwys Simcox en Zelond Nowyth lebma era naw flogh dodhans. William Colenso a verwas en Napier en 1899.

Pres Te

Ma Mester ha Mestres Angilly e’n chei. Ma Mestres Angilly devedhys tre diwedhes. Ma hei o(w) moas dhe’n gegin leb ma an gour hei o(w) fyttya boos.

Mr.A:   Otta chy genam, melder. Deus rag. Ma bolla a de parys war an bord.
Ms.A:   Spladn! Hedna vedh pur welcòm, devry !
Mr.A:   Osta gwag dhan ?
Ms.A:   Ea, ha ma sehes dhebm ewedh.
Mr.A:   Obma dha volla a de, dhan. Kebmer e dhis.
Ms.A:   A! Dùrdalla dhis !
Mr.A:   Pandra venjes ta debry, kerenja ? Debry oy, a venta ?
Ms.A:   Ea, gen mal. My’ alja debry dew oy, Vehal !

Ma Mester Angilly o(w) para an oyow rag y wreg, ha pa thens parys, settya anjei deragdhy.

Mr.A:   Obma dha dhew oy, krenja. Deus ha sedha. My’ vedn drei dhis an bara.
Ms.A:   Da ew, bès kensa, dròbba dhe vy lo mar pleg, melder.
Mr.A:   Ria ! Nag eus lo genes, dhan? Edrek ma genam. Mir, kebmer dhis an lo vy. My’ vedn cawas lo aral.
 

Ms. Angilly a gemeras emann an lo vian ha’n kensa oy. Ev a’n cronkyas war an pedn gen an lo, ha nena terry ves an blisken gen y wines (= ewines ‘finger nails’).

Mr.A: Otta! Obma an bara ha’n manyn.
Ms.A: Meurastawhei ! Bès ma odhom dhebm a’n holan. Nag erom o(w) qweles ev teller vyth.
Mr.A: Piwa ! Nag üjy va war a’ bord? (a’ = an)
Ms.A: Na, nag üjy va war a’ bord.
Mr.A: Ria! Gòcky oma hedhyw !
Ev eth dhan cùpart ha miras an dro, bes ev a dheuth mes heb holan.
Mr. A: Nag üjy va ena. Na orama pele mava...
Ms.A: Pandr’ew hedna, dhan... hons (yonder, over there), war an glavel? (the mantle piece)
Mr. A: Dar! Ottava! Lebmyn chy’ ell debry !

Chânjya chei - parth 7 - gen Richat Gendall - Treusscrifys e'n FSS D tr. gen Dan Prohaska

Another extract from Richard Gendall's An Curnoack Hedhou, transcribed in SWF L trad. by Dan Prohaska.

 (7) An Dre Nowydh

“Otta nei devethys dre war an diwedh! Dha Dhuw’r bo gordhya!”

An goscor a dheuth an kensa, whath nag eran’jei ena pell bes an kert a wrüg dos, ha dhesempis an düs whel a dhallathas dhe landya an peth.

“Gorrowgh an cofers emann, mar pleg.”

“Doroy an cofers te abera dhe’n gegin, rag ma an daffar kegin ettans, lebma an re na üjy leun a levrow ... gerowgh angei e’n hel. Oll en compòster.”

“Gorrowgh hebma et agas châmbour, Tamsin.”

“Na gas dhe godha an lester na, Peder! Mirowgh, roy e dhe vy!”

“Kewgh kerhowgh an leth e’n carr, wheg oll, ha my a vedn fyttya pott te.”

“Gwra mos dhe’n gegin, Tamsin, ha whila an te.”

“Gaffans dhortho whei, Mêstres, pe le vadnama gorra an desk ma?”

“Gorrowgh e bydn an fos ... Obma, en hel. Ha’n còpart levrow ... pockyowgh e bydn an fos dâl.”

“Kemerowgh with an bord omgwetha. Thewa ker ... Bedhowgh war dhebm na vo va scravinys!”

“Gweresowgh dhebm derevel hebma, sos,” medh an chîf-gweythor dh’y vata, “ha gwaytyowgh na wrewgh whei y gîsya!”

Thera an ayr leun a gorhemenadow!

“Pe le ma an transistor vy, tas?”

“Na ora vy pe le via va; gwrewgh whilas e’n carr, chîl vian.”

“Na wra stankya war o troos!”

“Matthow, lavar dhe Beder na vo va gocky. Matthow, lavar dhe’n düs whel na reffan’jei sqwattya an chêny! Peder, lavar dhe’n düs dhe gorra an chêny e’n spens.”

Whare an whel o gwres. Thera keniver tra et hy theller, ogas dei ... thera an caderyow breghyek, an gwely dedh, an levrow ha’n televisyon e’n hel ‘barth dhe’n daffar aral ... An gweliow, an dillas ha’n gwisktiow o gorrys e’n châmbours. An bord whel, an caderyow ha’n daffar kegin o settys e’n gegin. 

“Otta pub tra gwres, sera.”

Whath thera grahel vrâs an peth heb teller veth dh’y gorra; dreslebmel thera bowjy coth ha üdn po dew grow e’n dre ...

“Degowgh oll an re ma dhe’n bowjy,” medh an sîra. “Nei a wra gawas teller dhodho ahes. Fistenowgh, rag ma o treylya tewl.”