An rosen ha'n whilen

My a welas whilen en cres an rosen.

Teyr seythen alebma, ha my ow qwandra e'n pow, napell a'n telher leb erom o' triga, my a dheth warbydn chei coth, terrys gweder y veistry, òbma hag ena, ha gellys/gyllys tellek an to gen lavür an gwens ha'n glaw. Tho apert dre hedna, nag era den vyth ow triga ena, awos an gath dû ha gwydn era ow còsca derag an daras, ha remenant üdn tractor e'n lowarh, gellys rüdh gen an gossen. My eth tabm pelha, ha nag en vy gellys moy avel deg lath, pa wrügama clowes sawarn wheg, ha treylya ow fedn nena, a-gledh hag a-dhyhow, my a welas rosen velyn hag e'n cres anedhy thera whilen wer, ow sedha (owth esedha) poran ena avel emerôd spladn war blüvak. Gweskys veuma gen kebmys marth ha sowdhan ma/y teth ha cows mes dhodhans, keffres an rosen ha'n anpref, 'leverel (en Kernôwek) "Pandr'es ta 'kil ena, whegen, ha'n hager-awel ow tegensewa ? Gallas an hav a-dhelher dhen lebmyn ha devedhys an kidnyadh ha'n glaw. Ke dhe gòsca, jowal bian, ke dhe gòsca scon, ha na vedhes ta òbma pa dheffy arta en vorr-ma (y'n fordh-ma) dhe gerdhes !"
Lavarow: Ma hager-awel ow tegensewa : There is a storm brewing; Pa dheffy arta: When I come back again; cows mes : speak aloud, speak out; lavür an gwens (gwyns) ha'n glaw: the work of the wind and the rain.

Derevel scath gen Neil Kennedy (SWF Lt)

Ha me ow qwandra reb an mor, òbma en Breten Vian, whath nag ew moy avel

Ma sawor wheg an plankys playnys ow lenel
 an shoppa.

peder seythen alebma, me a dheth warbydn scath coth ha tellys, tabm hirra avel pemdhek troos en hester - pò nebes en dadn pajer meter ha hanter warlergh an mesür metrek - ha pemp troos y les. Henn ew üdn meter ha hanter. En lowr le a veu egerys an plankys gen an howl. Gellys kerdh pùb tabm calk gen an gwens ha'n mor. Òbma hag ena, thera whenn ow tevy tredh plankys an strasow ; saw nag era tra veth a alja cüdha y shâp : an pedn derag kilynyes warlergh maner an scathow e'n pow-ma, an estyllen dhelher ledan - ha'n keyn o down lowr rag gòlya. Thera toll rag gwern e'n treuspredn derag, m'alja bos prevys, ha bahow rag lew.

Ter my an bres, der vaner dhesempias, fatel via da dhemm derevel scath ow honan, ha ternos me a dhallathas tedna an peth a venjama gwil war dabmow paper – scath a'n keth hester, moy pò le, a blankys sab Douglas ha prednyer derow. Ha lebmyn – gen hesken, morthol, tarder, gedn ha playn - ma dallethys an whel. Ma trehys genam an keyn ha jùnys dhodho an stevn gen scarf hir ha speikys brâs a horn. Ma sawor wheg an predn nowydh-trehys ow lenel an spâs bian leb erom ow lavürya ; Ma kentrow cober spladn war an benk. Ea, dallethys ew etta saw na vedh gwres moy terebo gwav dre reson me dhe vos dhe g/Kembra pùb bledhen en hav rag lavürya. Rag hedna, res ew dhebm astel lebmyn ha cessya heb gwil tra veth et y gever terebo cres mis Gwedngala pa vo tremenys an Chanel genam eneth arta. Ria reva !
Saw, sür oma der vedh diwethys rag ow nessa fedn-bloodh en Mis Ebrel 2020, ha lonchys dhort cauns a'n porth, speis wòja hedna dhe g/Cala Me.

BOB HAWKE

Bob Hawke, Cosin Jack.

Marow ew Bob Hawke neb o onan an kensa menysters an moyha kerys ha'n moyha sowyn e'n story a Australia. Genys veu en telher creiys Bordertown en Soth an pow e'n vledhen 1929, mab üdn tas o menyster a'n eglos Congregationalist ha mabm o descadores scol. Keffres dama ha sira o decendys a düs bal dhort Kernow ha Bob Hawke y honan a gemera radn e'n gool Lowender Kernôwek en Wallaroo, Moonta ha Kadina.
https://www.kernewek.org/

Ev a jùnys an Party Lavür en 1947 pa veu bès etek bloodh saw speis wòja hedna ev eth kerr (= yn kerdh) a'n pow dhe stüdhya en Universita Rosohen avel scoler Rhodes. Devedhys tre arta, Hawke a lavüryas rag kesûnyans lavür (trade union) ken bos poyntys pedn an Consel a Kesûnyansow Lavür en 1969. Wòja deg bledhen en soodh-na ev a entras e'n bes a politigieth avel senedher Lavür e'n stât a Victoria ha nag o pell terebo ev dhe vos en pedn an party. Tho bès teyr bledhen wòja hedna pa wrüg gwaynya an dewisyans kebmyn (general election) der vaner grev.

Wor an diwedh, ev a waynyas an dewisyans kebmyn pedergweyth en 1983, '84, '87 ha 90 ha spendya naw bledhen, ogastei, en governans. Tho y dowl creatia pow heb bohojegneth (poverty) ha'n brâssa radn an peth a wrüg pa thera en pedn an pow o pòrposys dhe wil endelha. Thew ev a wrüg grondya an meyn leur rag deg bledhen warn ügens a cressyans erbysek ha prosperita, ha thew ev a dhallathas Medicare üjy ow provia yeheswith dhe oll an bobel. Tho Hawke an kensa pedn leder a wrüg whilas dhe wil kevambos gwir rag an 'genejygyon' - an kensa pobel a Australia - ha ma radn ow leverel ev dhe gelly an gallos a-jei dhe'n party Lavür rag hedna. Moy avel hedna, ev a wrüg meur a whel rag gwitha an teleryow gwels dhort drog. Mar menja an governans nowydh bès gasowes !

Aswonys ew rag divers maters a controversita ewedh: y avoutry, y gerenja rag an cor gwelha ha y vaner dhe ola derag presens an cameras - saw nag eus dowt dr'o onen an gwelha leders bescath era en Australia, neb a'n settyas emesk (yn mesk) an powyow an moyha enorys ha kerys e'n bes. Neil

https://www.theaustralian.com.au/nation/politics/bob-hawke-obituary-farewell-the-peoples-prime-minister/news-story/f932a5355910a8a075c34604dc31a076

https://www.theguardian.com/australia-news/2019/may/16/bob-hawke-obituary

Nebes geryow a-dro dhe'n grammer:
1. Note that a 'of' does not routinely cause mutation except in expressions of quantity, therefore: a Kesûnyansow Lavür... a politigieth...
2. The 'yn' ~ 'en' in the expressions yn kerdh and yn mes is usually dropped in KB. 

An vûgh, brâs hy thorr gen Neil

Parys dhe dhrei rag hy leugh.

My a gemeras an foto-ma an vledhen eus passyes pa thera vy ow qweres dhe'n coweth eus pastel tir dhodho, a wrüga cows anodho kens lebmyn. Ma an vûgh-ma ow trei rag leugh. Henn'ew dr'ew hi gen leugh ha parys dhe leuhya. Ottòbma an vûgh a hy growedh e'n park - brâs hy thorr - fest parys dhe dardha, yth hevel, ha'n termyn ow tremena der vaner syger en dadn an howl tòbm. Pandra vedh gwres ? Travyth bès gortos, còsel ha dison, ha mires dhodhy terweythyow a-dhia bell. Nag ew an kensa pres a veu dres rag leugh gansy - an vabm goth - ha na vedh caletter dhodhy, my a hevel ; termyn lowr dhe eva badna 'de ha debry an tabm tesen eus et ow focket, hanter gellys dhe vrowjyon lebmyn bès wheg whath ha pres croust pell a-dhelher dhebm.

*drei rag leugh: bring forth a calf; leuhy: calve; growedha: to lie down; parys dhe dardha: ready to burst; mires dhe (neptra): check on (something); gellys ~ gyllys dhe vrowjyon: gone to crumbs.

Sawys dre wowvreus - gen Neil

Gwir ew an whedhal-ma bès terweythyow an gwrionedh ew coynt. Thew endelha gen an whedhal-ma. Gosowowgh dhe vy :

Thera dew vroder yonk dhort Trurû e'n termyn an bresel – henn'ew diwettha gwerryans a'n bes. Tho an breder pecar'a'n vebyon erol e'n cyta vian e'n dedhyow-na, heb dowt, saw tewal o aga h/crohen dre reson ga sira dhe vos marner dhort Africa. Tho Kernowes ga mabm. Onan anodhans o henwys Jôwan. Henn'ew, John Equagoo Cockle. Thew ev a gowsas dhebm a'n dra a skydnyas warnodhans.

Tho anjei marners e'n lû-lestry marchant, aga dew, ha pa wrüg telegram dos - leverel fatel era gorhel nowydh-devedhys a venja cawas tüs-mor – ei a gemeras an tren dhe Falmeth gen bagas a düs erol – ha skydnya war an savla ogas dhe'n porth. Oll an vebyon a gerdhes warbarth dhe'n cay leb ma thera mester an gorhel ort aga hortos. Pur dha, pur dha – saw pa wrüg gweles Jôwan ha'y vroder, e lavaras, "Na venja cawas tüs dhû e'n gorhel-ma !," saw an hager ger a dheth dre y anow na vedh ûsyes òbma.

"Na amownt, capten !" medh Jôwan, "Gerowgh gas cavow dhe wandra !" ha'n dhew vroder a dreylyas ha mos e kerdh arta... ha gans hedna, oll an düs erol dhort Trurû ha Falmeth a wrüg pecar ha sewya war aga lergh. Òttobma an capten gòcky heb marners !

Speis wòja hedna - nebes dedhyow, na moy - thera Jôwan e'n gorhel aral en Heyl. Ena, en tavarn, napell a'n cay, ev a welas an kethsam capten a veu gwelys ganjo kens hedna en Falmeth. "Godhûher da dhe whei, capten." medh Jôwan, bès an diwettha-ma a eth mes e'n strêt heb òttra ger veth ha heb eva remenat y vadna.

An dhew worhel a eth dhe'n mor en termyn an nos – kelmys rag Kembra dhe gerhes glow. Gorhel a'n capten anwheg a lewas cors own ha didro dhort Heyl dhe g/Cardydh bes gorhel Jôwan a eth cosel ha wheg reb an als dhe Appledor en Dewnan ha tabm pelha whath ken tremena an Chanel a Vristow ha sewya an als arta e'n tû aral. Tho hirra ha kerra an viaj dre hedna, bès – warlergh bres a'n master für - nag o mar vrâs an diantel – henn'ew an peryl dhort ayrplanys ha sedhlestry an escar ; Ha m'alja bos prevys, gorhel an capten anwheg a veu kellys e'n nos – devanys dhe stras a'n mor gen U-boot ha keniver mab an brodn a veu ledhys. Na veu an capten dhe ga sconya, an dhew vroder dhort Trurû a via ledhys ewedh.

An vledhen gen Richat Gendall

This text from p. 22 of Tavaz a Ragadazow by Richard Gendall (2000) has been put into the SWF L trad.

Keniver seson an vledhen ew deffrans.

E'n gwenton ma an gwedh drei rag del nowydh ha gwer. Ma lies blejen deg. Ma en yonk (young lambs) en mena, hag e'n gwedh, e'n lonow, e'n dor eneth, ma neythow edhyn gen oyow poken daybas.

E'n hav an gewer a vedh tòbm. Ma an howl spladna. Ma an lavalow ha'n ys treylya arvez. Ma losow luk e'n erbyer. Ma tüs ow havy tre po pelha bes ma whesa an tiogow e'n bargen tir; ma an poscaders nevra gwil whel en cacha puskes ha dhe'n ostow gwesty ewedh ma meur a whel dhe wil.

An kidnyadh ew seson liester, cùntles ha dres tre frûtys a'n dor. Eth üjes ow kil cyder nowydh. E'n gwil ma an sowl melyn (yellow stubble), ma an gwenely (swallows) parys dhe neija  dhe ves dres mor ha ma del an gwedh ow treylya melyn ha tewl.

En diwedh, otta an gwav. Noth ewan gwedh, glaw a wra ha terweythyow erh ha keser. Ma lies mola las ha shewolok (fieldfares & winnards/redwings) ow whilas tabm e'n parkow po e'n keow, preves po greun. Mall ew gena nei cawas an gwenton arta !

Cowetha vy

Gwer ew an gwels en tû aral an neujen 'lectryk !

Ma nebün coweth dhebm eus dhodho bargen tir bian nag ew pell a'n chei ha terweythyow therom ow qweres dhodho gwitha y warrak (warthek). Res ew dhodho mos a dre par termyn ha my a wör dhe vaga an chattal ha ga witha dhort drog pa vo pell alena. Therom ow còrra aga boos e'n ûsen zynk ha towla tabm gora pò foon a-bera dhe'n park gen peyk. E'n hav res ew attendya an dowr na vo sehes dhodhans ha kemeres with na wrüg üdn kerdher benag gara (gasa) sagh plastyk po maylyer choclat dhe godha leb mayth ell bos lonkys gen lodn. Ea, ma meur a whel dhe wil puppres ha cler ew na ell tiek dhodho pastel dir bian dendyl y vownans heb badna whes.

Ma keffres denewesow ha lejeges e'n park en eur-ma ha en gwir etta nag eus meur a vûhes leth ena rag ma va kens maga lodnow rag ga hig dre vaner organek. My a wör nag üjy debry kig ow plesya dhe geniver onan - ea, ma radn ahanowgh ow sconya kig a bub ehen ha oyow ha kes ewedh - saw bownas an bestes-ma ew heb dout moy lôwen avel onan veth/vyth oll a'n bestes a'n gwel. Mirowgh fatel eus dhe bub lodn e'n bes, gwels ha dov, y vownans ha'y vernans galarek po dialar warlergh an cas. An gre-ma, gwydn hy bes ha gwer hy fark, a vedh sewyes gen cowethas üjy ow whilas dhe witha an bestes dhort anken ha paynys - saw cales ew ga gweles mos kerdh dhe'n fer na whath ! 

 

Gerow: gwarrak ~ gwarthek or chattal: cattle; kerdher: walker; pastel dir: small holding, piece of land; denewes: steer; lejek: heifer; lodn: beast; gwels/gwyls ha dov: wild and tame (Silent v in KB); an gre-ma: this herd; galarek: painful; dialar: painless; gora: hay; foon: new hay; peyk: pitchfork; fer: fair, cattle market.